Valpreventie

Valongelukken komen vaak voor

Elke 5 minuten belandt een 65-plusser op de Spoedeisende Hulp na een valongeval. Een val van een cliënt heeft vaak grote gevolgen. Bijna de helft van het aantal valongelukken gaat met letsel gepaard. Ouderen kunnen hierdoor hun zelfredzaamheid tijdelijk of voor altijd verliezen. 

Nu ouderen langer thuis blijven wonen, wordt goede voorlichting over valpreventie in de thuissituatie des te belangrijker. Bijna de helft van de valongevallen in de leeftijd 65 jaar en ouder vindt namelijk plaats in en om het huis. Deze valongevallen vinden met name plaats in de toiletruimte of badkamer en komen voornamelijk door struikelen. Als zorgmedewerker kun je helpen om valongelukken te voorkomen. 

Wees altijd alert!  

Als zorgmedewerker kun je een belangrijke rol spelen bij het opsporen en verkleinen van valrisico’s bij ouderen. Dit korte animatiefilmpje van Zorg voor Beter laat zien dat ouderen niet ‘zomaar’ vallen! Kijk samen met de cliënt hoe je zelf valongevallen kunt voorkomen. Of verwijs door naar een huisarts of Praktijkondersteuner huisarts (POH) voor een uitgebreide valrisicoscreening. Dit filmpje is ook goed te gebruiken in een teambespreking of in het zorgonderwijs. Bekijk de animatie:  

Oorzaken van vallen   

Vallen is een ingewikkeld probleem dat vaak wordt veroorzaakt door meerdere factoren. Hierbij kan je denken aan een verminderde spierkracht, verminderd zicht en het vermogen om passend om te gaan met omgevingsrisico’s. De oorzaken van valongelukken zijn in twee groepen te verdelen:  

1. Lichamelijke of geestelijke oorzaken zijn onder andere: duizeligheid, slechte mobiliteit, verstoord evenwicht, zichtproblemen, dementie en/of cognitieve stoornissen, gehoorproblemen, verkeerd gebruik van medicijnen, psychische verwarring en angst om te vallen.   
2. Een val kan ook veroorzaakt worden door producten: medicijnen, alcohol, hulpmiddelen (loophulpmiddelen, schoeisel) en de omgeving (vloeren, oneffenheden, kleedjes, natte vloeren, ontbreken van verlichting, onoverzichtelijk loopcircuit, gebrek aan goed geplaatste leuningen).   

Gevolgen van een val  

Een val van een cliënt heeft vaak grote fysieke en mentale gevolgen. Het is een aanslag op de zelfstandigheid, zelfredzaamheid en mobiliteit van de getroffene, tijdelijk of zelfs voorgoed. Valt een cliënt vaker? Dan neemt deze functionele achteruitgang sterker toe. 

Ook voor de zorginstelling hebben valongevallen gevolgen. Iemand die gevallen is wordt onzeker en vraagt meer hulp van verzorgenden. Als er sprake is van fysiek letsel na een val, wordt er eerder een beroep gedaan op de verpleging en (para)medici. Dit heeft tot gevolg dat de werkdruk van de medewerkers toeneemt. Ten slotte stijgen ook de medische kosten door bijvoorbeeld aanschaf van hulpmiddelen, ziekenhuisopname, fysiotherapie en meer behoefte aan verzorging of verpleging. Het is daarom belangrijk om vallen te voorkomen. Door het valrisico te verminderen:

• Blijven ouderen fysiek sterker.  
• Vermindert hun kans op sociale isolatie.  
• Worden ze sociaal actiever en mobieler.  

Cijfers over vallen bij ouderen

De meeste valincidenten doen zich voor bij een nog steeds toenemende groep ouderen. Hierbij neemt de incidentie van valpartijen toe met het stijgen van de leeftijd. In 2023 waren er naar schatting 112.000 SEH-bezoeken naar aanleiding van letsel door een valongeval onder ouderen van 65 jaar en ouder. Hun algehele gezondheid lijdt eronder en de kosten voor bijvoorbeeld thuiszorg zijn hoog. Lees meer over de cijfers van valongevallen.