Succesvol werken in de wijk volgens de Wzd: tips van ZorgConnect

ZorgConnect bestaat al een aantal jaar en is ontstaan vanuit de gedachte dat niet iedereen het wiel opnieuw uit hoeft te vinden. Een van de onderwerpen waar organisaties op samenwerken, is de Wzd. De grotere VVT-organisaties in de regio werken al langer samen en bemannen samen een Wzd-regioloket, waar andere organisaties terecht kunnen met vragen rondom de Wzd. Dit bleek een mooi startpunt om ook de Wzd in de eerstelijn samen op te pakken. Zo ontwikkelde ZorgConnect onder andere een bewustwordingscampagne, een Wzd-Gids voor het werken met de Wzd in de eerstelijn en een draaiboek voor huisartsen.

Het bewustzijn is er

'Ook in de ambulante setting is de Wzd een actueel onderwerp', vertelt Renee. 'We kregen steeds meer vragen vanaf de werkvloer over hoe bepaalde zaken het best aangepakt kunnen worden. Toen de mogelijkheid kwam om vanuit ActiZ een praktijktuin over dit onderwerp op te starten, was het dan ook heel vanzelfsprekend om dat te gaan doen. We merkten zelf namelijk ook dat er van alles speelde.' 

Volgens Renee en Jolanda zijn mensen zich zeker bewust van dat er onvrijwillige zorg wordt toegepast in de ambulante setting. Alleen weet nog niet iedereen hoe ze onvrijwillige goed kunnen herkennen of wanneer precies de Wzd van kracht is. Op dit gebied is volgens Renee vooral herhaling nodig. 

Betrek huisarts vanuit de inhoud

Bij de praktische uitvoering van de Wzd in de thuissituatie, zijn vaak meerdere organisaties en disciplines betrokken. Naast de thuiszorg en de casemanager dementie, spelen huisarts en de specialist ouderengeneeskunde (SO) een belangrijke rol. Om prettig te kunnen samenwerken met huisartsenpraktijken, heeft ZorgConnect onder andere een draaiboek gemaakt voor de werkwijze rondom de Wzd, maar vooral voor goede dementiezorg. 

Daarnaast zijn er bijscholingen voor huisartsen en de praktijkondersteuners, waarin ook het thema psychofarmaca en wilsonbekwaamheid aan bod komt. Volgens Renee werkt het betrekken van huisartsenpraktijken bij het onderwerp het beste wanneer het gaat over de inhoud van zorg, in plaats van over de wet zelf. 'Dan gaat het over het bieden van goede zorg. Hierdoor ontstaat interesse, dan staat het dichterbij dan wanneer je het vanuit de wet brengt', vult Jolanda aan. 

Om de SO bij het onderwerp te betrekken, heeft ZorgConnect onder andere een presentatie gegeven op een bijeenkomst van de beroepsvereniging. Hier bleek dat SO's vanuit de huisartsenpraktijken vaak nog weinig vragen krijgen over onvrijwillige zorg. Jolanda licht toe dat de SO's in de regio verbonden zijn aan huisartsenpraktijken en dat met deze SO's is afgesproken om alert te zijn op het thema Wzd en dit op de agenda te zetten en houden. 'Dat is ook een ontwikkeling die een bepaalde olievlek met zich mee moet brengen, waardoor je in de loop van de tijd ook meer huisartsen(praktijken) meekrijgt.'

Samen klein beginnen

Om zorgprofessionals te ondersteunen in het goed toepassen van de Wzd in de ambulante setting, ontwikkelde ZorgConnect een Wzd-Gids. 'ZorgConnect ontwikkelde deze niet alleen, maar betrok verschillende zorgverleners', vertelt Jolanda. 'Vanuit de praktijktuinen zijn we begonnen met brainstormsessies met verschillende zorgorganisaties uit de eerstelijn. De deelnemers vonden het onderwerp interessant en hadden ook echt het gevoel er iets ''mee te moeten''. Vervolgens zijn we in werkgroepen bepaalde zaken gaan uitwerken. Wat daaruit is gekomen vormde de basis voor wat we hebben uitgewerkt en wat er in de Wzd-Gids staat.'

Het karakter van de brainstormsessies was vrijblijvend: 'Men had zelf de keuze om te komen of niet. Zo is er uiteindelijk gewerkt met mensen die interesse hadden in het thema onvrijwillige zorg en het nut ervan inzagen', licht Renee toe.

Als een van de eerste tips voor andere organisaties die beleid willen maken op de Wzd in de ambulante setting heeft Jolanda dan ook: begin klein. 'Als je met een aantal ambassadeurs kunt beginnen, is dat een heel mooie start.' Daarnaast is het volgens Renee ook goed om 'gewoon' te beginnen. 'Als een casus zich voordoet ga je de wet gewoon volgen en dus gewoon zorg op maat bieden. Extramuraal hebben we andere zorgplannen dan intramuraal, maar je moet wel beginnen om de ervaring op te doen, zodat je ook weet waar je het over hebt.' Volgens Jolanda is het ook belangrijk om te kunnen sparren met deskundigen op het thema: 'In onze sessies was er vaak de vraag ''Is het nu wel of geen onvrijwillige zorg?'', het is fijn om het daar samen over te hebben.' 

Volhouden en samenwerken

In het geval van ZorgConnect speelde ook uithoudingsvermogen een belangrijke rol bij het implementeren van de Wzd in de ambulante setting. Renee vertelt: 'In de jaren dat we bezig zijn geweest hebben we ook best vaak te horen gekregen ''nee we doen niet mee''. Doordat wij door zijn gegaan, hebben we dit nu wel bereikt. Je moet een beetje vasthoudend zijn.'

Ook kunnen omgaan met weerstand van de verschillende bij de zorg betrokken partijen is belangrijk. Zo legt Jolanda uit dat het werken volgens de Wzd veel van de zorgverlener vraagt: 'Tientallen jaren was het heel normaal om bepaalde dwang toe te passen in de zorg. Niet iedereen begrijpt dat dat nu niet meer de bedoeling is als je het kunt voorkomen of het nadeel niet ernstig is. Het gaat erom dat je de beste optie voor de cliënt kiest: voorkomen van onvrijwillige zorg als dat het best passend is en onvrijwillige zorg bieden als dat de best passende oplossing is.' 

In het laatste geval moet je dan wel de juiste stappen doorlopen. Ook het feit dat je in de thuissituatie soms te maken krijgt met familie van de cliënt, zorgt volgens Jolanda soms voor uitdagingen. 'Familie snapt soms totaal niet dat bijvoorbeeld een bedhek niet zomaar omhooggaat. Als je het als zorgprofessional zelf dan niet volledig begrijpt en je krijgt ook nog te maken met weerstand van familie, dan wordt het lastig.' 

Samenwerken en in gesprek blijven is dus belangrijk om de Wzd succesvol toe te passen in de thuissituatie. Daarnaast heeft het vaak ook echt effect op het gedrag van de cliënt wanneer je onvrijwillige zorg kunt voorkomen of uitstellen. 'En dat maakt voor jou het werk leuk', sluit Jolanda af.