Dementie Lenteweek 2024: hoogtepunten en geleerde lessen

Burgers die elkaar ondersteunen, onder andere met beginnende zorgvragen. Zodat mensen met dementie zo lang mogelijk thuis kunnen blijven wonen. Dat is het doel van het project ‘Wijk- en dorpsgerichte steunsystemen’ van AxionContinu. Een steunsysteem brengt vraag en aanbod samen door hulpvragen te matchen met vrijwilligers. Dit kan variëren van klusjes in huis tot hulp bij de computer of vervoer. Elk steunsysteem heeft een eigen karakter, afhankelijk van de wijk en inwoners. Veel mensen zijn bereid om elkaar te helpen. Tips voor het opzetten van een eigen steunsysteem:

• Het is belangrijk om een goede relatie te onderhouden met vrijwilligers, hen te waarderen door regelmatig iets voor hen te organiseren en vooral door er ook te zijn voor de vrijwilligers. Neem bijvoorbeeld altijd de telefoon op als een vrijwilliger belt. 
• Leg ook verbinding en samenwerking met het sociaal domein en de gemeenten. Deze partijen zijn vaak al actief in de wijk. Voor de wijk is het best een beetje nieuw als een VVT zich dan opeens met de wijk ‘’bemoeien’’. Niet naast elkaar iets optuigen maar samen ervoor zorgen de zorgvraag wordt uitgesteld doordat er meer aandacht is voor preventieve zorg en ondersteuning.
• Begin klein. Verpleeghuizen stellen hun locaties beschikbaar. De mensen uit de wijk in een verpleeghuislocatie moeten daarvoor soms wel een drempel over. Slim om heel klein en laagdrempelig te beginnen met een koffie ochtend en daar behoeften ophalen.

Hoe kun je iemand met dementie het best begeleiden? Het begint bij zelf meer begrijpen van dementie. Hoe meer jij begrijpt, hoe beter je de begeleiding hierop kan aanpassen. Tijdens de workshop deelde Pleyade basiskennis rondom dementie en tips om je vaardigheden voor omgang met mensen met dementie te verbeteren.

• Bekijk het hele artikel over de sessie van Pleyade

Veel mensen met dementie willen zo lang mogelijk zelfstandig thuis blijven wonen, in hun eigen omgeving. Ook wanneer ze zwaardere zorg nodig hebben. Het aantal verpleeghuisplaatsen is en blijft beperkt, dit vraagt om een andere manier van het organiseren van dementiezorg. Het Volledig Pakket Thuis (VPT) is één van de manieren om zwaardere thuiszorg te organiseren en te realiseren. Waar moet je op letten bij de organisatie van VPT? Zonnehuisgroep Amstelland geeft tips:

• Door VPT kan een cliënt langer thuis blijven wonen. Hierbij is niet alleen aandacht voor zorg, maar ook voor welzijn.
• VPT is alleen maar mogelijk met een WLZ-indicatie. Voordat de WLZ aangevraagd wordt is het belangrijk om cliënt/familie te attenderen op de eigen bijdrage. Ook goed om te benoemen dat een WLZ blijvend is. Bij VPT ligt de eigen bijdrage hoger dan bij een MPT. 
• VPT is geplande zorg. Als er met regelmaat ongeplande zorg ingezet moet worden, dan zou dit een reden kunnen zijn om het VPT stop te zetten. Dit is altijd in samenspraak met de cliënt en familie. Wel moet er gekeken worden of de ongeplande zorg planbaar gemaakt kan worden. Valt een cliënt met regelmaat dan moet er nagegaan worden of thuis wonen nog verantwoord is.   
• Als iemand eerst voldoet aan de criteria en daarna verslechtert ga je in gesprek met familie. Je kan aanvullende afspraken vastleggen in het zorgplan (bijvoorbeeld over bij wie de verantwoordelijkheid ligt).
• Kijk kritisch vooraf voor wie VPT passend is. Voorafgaande de WLZ-aanvraag is het goed om verwachtingen met cliënt/familie af te stemmen. Dit om achteraf misverstanden te voorkomen. 

Verhuizen naar het verpleeghuis. Een proces dat vaak samengaat met gedoe en stress. Voor mensen met dementie en hun mantelzorgers vaak een periode met veel vragen en zorgen. Mantelzorgers merken bovendien dat de druk op hen steeds meer toeneemt. Daarom is het in dit proces ook van belang om oog te hebben voor de mantelzorger. In deze sessie deelde kennisorganisatie Vilans daarom methoden, tips en inspirerende voorbeelden.

• Lees het artikel Een verhuizing naar het verpleeghuis: tips voor samenwerken met de mantelzorgers van Waardigheid en trots voor de toekomst

Bij locatie Vredense Hof van Marga Klompé hebben ze gespikkeld wonen ingevoerd. Dat betekent dat bewoners met een somatische zorgvraag of een vorm van dementie samenwonen. Met als doel om onnodige verhuizingen te voorkomen bij een veranderende zorgvraag. Je woonplek is afgestemd op jouw huidige zorgbehoefte. Rekening houdend met de eigen routine, welzijn, technologie en veiligheid. Dus niet meer gescheiden per indicatie. Waar eigen regie en keuzevrijheid centraal staat. Tips als je hier ook mee aan de slag wil:

• Stel een duidelijke visie op: zet een stip op de horizon.
• Creëer draagvlak: bekijk wie allemaal met deze verandering te maken krijgen (van beleid tot werkvloer) en betrek hen in de projectgroep. Bij Marga Klompé is het hele proces uitgevoerd door verzorgend personeel. Dit zorgde voor veel draagvlak. 
• Kijk goed waar het passend is en wat de mogelijkheden zijn per gebouw. Sommige locaties zijn qua bouw minder geschikt voor gespikkeld wonen.
• Heb lef: begin gewoon en wacht niet op start van bijvoorbeeld nieuwbouwprojecten.
• Gespikkeld wonen zet meer in op eigen regie. Vrije tijd wordt niet zomaar ingevuld met activiteiten. Betrek ook het sociale netwerk van een bewoner voor deze invulling. Maak het een gezamenlijke verantwoordelijkheid.

Waar moet een goede samenwerking tussen bewoners, naasten en zorgmedewerkers aan voldoen? Samen met onderzoekers van Leyden Academy hebben zij de rollen en verwachtingen voor een goede samenwerking aan liefdevolle zorg onderzocht. Hieruit kwamen 5 bouwstenen om te werken aan liefdevolle zorg:

1. Zeggenschap van de bewoner. Die moet er zijn. Daar moeten we met elkaar aan werken. De bewoner voelt vaak weinig zeggenschap. ‘We willen zorgen voor de bewoner en daar is lastig mee te praten’. Daardoor gaat het in de praktijk vaker tussen medewerker en naasten.
2. Een welkom gevoel voor naasten.
3. Betere informatie voorziening. Denk aan een informatiepakket. Het moet duidelijk zijn hoe het werkt bij een huis.
4. Vaardigheden van de medewerkers rondom gespreksvoering stimuleren. Zo kunnen zij beter omgaan met complexe situaties. Maar ook bij verhuizing. Vraag als iemand verhuist: wat kunnen wij van u overnemen? Wat verwacht u wat u niet meer gaat doen in plaats van het overnemen of wat kunt u betekenen.
5. Persoonlijk contact tussen medewerkers en naasten stimuleren. Liefst ook op een informele manier.

Woonzorgcentra Haaglanden (WZH) presenteerde tijdens deze workshop hoe zij de afgelopen jaren, in samenwerking met andere organisaties van het Kennisnetwerk Dementie, heeft ingezet op naastenparticipatie. Naasten zijn van cruciaal belang als partner in de zorg, voor onder andere het welzijn van de bewoners en als bron van informatie.

Tijdens de workshop werden inspirerende voorbeelden gedeeld door deelnemende organisaties binnen het Kennisnetwerk Dementie. Zo heeft WZH een methode ontwikkeld waarbij in de thuissituatie wordt onderzocht wat betekenisvol is voor de toekomstige bewoner en welke rol naasten hierin willen spelen. Ook werden initiatieven van Topaz genoemd die de samenwerking tussen medewerkers, bewoners en naasten versterkt. Uit de discussies kwam naar voren dat deelnemers zien dat er ruimte is voor verbetering in de samenwerking met naasten binnen de informele zorg. Zo is er behoefte aan duidelijke richtlijnen over hoe informele zorgverleners kunnen worden betrokken en hoe ze effectief kunnen samenwerken.