Onderzoek dagelijks functioneren ouderen bij depressie

Sanne Wassink-Vossen deed onderzoek naar de relatie tussen lichamelijke activiteit, functioneel herstel en depressie bij ouderen. Zij volgde twee jaar lang 510 ouderen van 60 jaar en ouder die deelnamen aan de Nederlandse Studie naar Depressie bij Ouderen (NESDO). In 2020 verscheen haar proefschrift Physical Activity and Functional Recovery in Late-life Depression (2020, gecheckt 2022) op research.rug.nl.

Belang van bewegen

Haar onderzoek bevestigt dat voldoende bewegen lijkt te beschermen tegen depressie. Ook hebben mensen met een depressie die voldoende bewegen eerder kans op opknappen van de depressie dan mensen met een depressie die onvoldoende bewegen. Wel is het zo dat bij het ouder worden, het gunstige effect van bewegen op een depressie minder groot is dan bij jongere volwassenen.

Verminderde fysieke activiteit

Bij het ontwikkelen van interventies is het belangrijk om rekening te houden met de kenmerken van verminderde fysieke activiteit bij ouderen met een depressie. Het gevoel weinig controle te hebben over het eigen leven en functionele beperkingen in het dagelijkse leven zijn belangrijke factoren. Sanne: 'Er zal altijd een groep patiënten blijven die langdurige aanmoediging en ondersteuning nodig heeft om fysiek actief te zijn. Dan is extra beweging toevoegen aan de dagelijkse activiteiten een veelbelovend alternatief. Deze uitgangspunten staan ook beschreven in de beweegrichtlijnen van de WHO (2020). Probeer in de dagelijkse zorg de ouderen zoveel mogelijk zelf te laten doen, bijvoorbeeld stukjes lopen, opstaan om iets te pakken of meer bewegen tijdens ADL zorg.'

Lees meer over de beweegrichtlijnen WHO (2020, gecheckt 2022) op allesoversport.nl.

Functioneel herstel bij ouderen

Het onderzoek toont ook aan dat functioneel herstel en verdwijnen van depressieve klachten twee verschillende dingen zijn. Verminderen of verdwijnen van depressieve klachten, zoals sombere stemming en interesseverlies, gaan niet altijd samen met het weer oppakken van de dagelijkse activiteiten, zoals zelfverzorging, sociale contacten en huishoudelijke activiteiten. Bij maar één op de vijf ouderen met een depressie is er sprake van functioneel herstel na twee jaar.

Geïntegreerde zorg

Literatuuronderzoek over dit onderwerp liet zien dat er vier soorten interventies zijn die het functioneel herstel bij ouderen met een depressie vergroten: medicatie, psychologische behandeling, fysieke activiteit en geïntegreerde zorg. Van deze vier soorten interventies is geïntegreerde zorg de beste aanpak om de depressie én het functioneren te verbeteren. Naast behandelen is er aandacht voor het functioneren. Niet: 'Hoe voelt u zich?' zou de belangrijkste vraag moeten zijn, maar: 'Hoe functioneert u en wat is belangrijk voor u?' 

Grote rol voor verpleegkundigen

Aangezien veel ouderen te maken hebben met meerdere zorgverleners, is een grote rol weggelegd voor verpleegkundigen. Zij zijn opgeleid om zich bij diagnostiek en behandeling te richten op de gevolgen van de ziekte op het dagelijks functioneren. Vanuit hun beroep kan de verpleegkundige de patiënt en naasten ondersteunen in het coördineren van de zorg. Denk daarbij aan:

• Het helpen van de patiënt en zijn naasten om de zorgvraag te bepalen. 
• Het meedenken over het stellen van haalbare doelen.
• Het ondersteunen in de informatieverwerking van verschillende specialisten om tot goede keuzes in behandeling te komen: samen beslissen.
• Het steunen van patiënten in hun proces.
• Het evalueren van het effect van de behandeling.

Bekijk het proefschrift Physical Activity and Functional Recovery in Late-life Depression (2020, gecheckt 2022) op de website van Rijksuniversiteit Groningen.

Lees meer over NESDO op de pagina kennis en onderzoek in dit thema.