- hevige buikpijn
- koude rilling, hoge koorts en snelle pols
- suprapubische katheter is verstopt of eruit en het inbrengen van een nieuwe suprapubische katheter lukt niet
- urineretentie met matige buikpijn
- koliekpijn onder in de rug
- delier of plotselinge verwardheid
Urinewegproblemen
Laatst bijgewerkt op: 19-12-2024
Urinewegproblemen worden vaak veroorzaakt door urineweginfecties. De symptomen zijn vaak afhankelijk van de leeftijd van de cliënt: bij ouderen kan koorts en incontinentie of retentie optreden. Symptomen van urineweginfecties kunnen variëren van buikpijn, koorts en algehele malaise tot zelfs levensbedreigende sepsis.
De volgende symptomen kunnen wijzen op een urineweginfectie:
- moeizame of pijnlijke urinelozing (dysurie)
- voortdurend gevoel te hebben te moeten plassen (mictiedrang)
- vaak plassen
- urine-incontinentie
- (zichtbare) urethrale pusafscheiding
- pijn of gevoeligheid in de nierloge (flankpijn)
- mictieklachten (problemen met plassen) en (vermoedelijk) koorts
- katheter is verstopt of eruit
- de cliënt is bekend met een neurologische ziekte die met een blaasledigingsstoornis gepaard gaat
- de cliënt is bekend met anatomische afwijkingen van de urinewegen
- hematurie (bloed bij de urine)
- mictieklachten (problemen met plassen)
Vragen
- Kan de cliënt normaal plassen? Wanneer heeft de cliënt voor het laatst geplast?
- Hoe ziek is de cliënt (koude rillingen, algemeen ziek zijn of zijn er atypische klachten zoals buikpijn, misselijkheid)?
- Heeft de cliënt pijnlijke of branderige urinelozing, toegenomen plasfrequentie, gevoel hebben te moeten plassen maar er komt niets (loze aandrang), bloed bij de urine (hematurie)?
- Is incontinentie ontstaan of is al bestaande incontinentie toegenomen?
- Geeft de cliënt pijn in de rug, flank, perineum of onderbuik aan?
- Heeft de cliënt abnormale afscheiding uit de vagina of penis?
- Heeft de cliënt eerder perioden met vergelijkbare klachten gehad?
- Wat is de bloeddruk, pols, temperatuur?
- Hoe is de normale vocht- en voedinginname?
- Heeft de cliënt een (suprapubische) katheter? Zijn hier problemen mee op dit moment? Wanneer is de katheter voor het laatst gewisseld?
- Wat is de medische voorgeschiedenis (diabetes mellitus, terugkerende urineweginfecties, nier- en/of urinewegziekten, neurologische aandoening waardoor de blaasfunctie afwijkt)?
- Welke medicijnen gebruikt de cliënt (antibiotica gestart of gestopt)?
- Wat zijn de afspraken voor medische behandeling?
Advies
- Controleer de temperatuur.
- Laat de cliënt veel drinken: streef naar 2 liter per dag.
- Houd een vochtinnamelijst bij.
- Controleer de bloedsuikerwaarde bij diabetes mellitus.
- Controleer de toegankelijkheid en datum van wisseling bij een katheter.
- Voer een bladderscan uit bij verdenking van urineretentie. Volg de afspraken van de organisatie bij urineretentie.
Achtergrondinformatie
Vies ruikende of troebele urine alleen is geen aanwijzing voor een urineweginfectie (UWI). Veranderde urineproductie en sterke concentratie (reuk en kleur) wijzen niet altijd op een UWI, maar veel meer op dehydratie. Uitgangspunt van de behandeling is het welbevinden van de cliënt en niet de (na) controle van de urine. Check eerst de vocht-/voedinginname van de cliënt. Als de cliënt geen klachten heeft en er wel een (vermoeden op) een UWI is hoeft niet meteen ingegrepen te worden. Dit om resistentie voor antibiotica te voorkomen. Als er wel klachten zijn, ga dan eerst na of er (onlangs) een antibioticakuur gestart dan wel gestopt is. Er bestaat een kans dat deze kuur niet is aangeslagen.
Als de cliënt een blaas- of suprapubische katheter heeft, klachten heeft en verminderde urineproductie, ga na of de katheter niet verstopt is en of er blaasretentie is.
Als de cliënt diabetes mellitus heeft en er zijn klachten, dan is er een kans dat er verstoorde bloedsuikers ontstaan. Het kan zijn dat de medicatie (tijdelijk) aangepast moet worden.
Bloed in de urine of langs een blaaskatheter kan ook veroorzaakt worden door gruis in de urine of aanslag aan de blaaskatheter waardoor weefselbeschadiging kan ontstaan.
Complicaties
Een urineweginfectie kan voor de cliënt gevolgen hebben zoals bedlegerigheid en achteruitgang in de ADL.
Sepsis
Nierbekkenontsteking en prostaatontsteking zijn de belangrijkste oorzaken van sepsis bij ouderen. De sepsis veroorzaakt door gramnegatieve bacteriën (bijvoorbeeld E coli, Proteus, Pseudomonas) heeft een hoog sterftepercentage.
Urosepsis gaat gepaard met hoge koorts en snelle pols; bij de geriatrische cliënt kan verwardheid het enige symptoom zijn.