- Shockverschijnselen. Klinische kenmerken shock en hypovolemische shock:
- snelle ademhaling
- snelle hartslag (soms niet wanneer medicatie met effect op hartfrequentie gebruikt wordt)
- lage bloedruk
- bleke huidskleur (gezicht, vingers, tenen)
- klamme/zweterige, koele huid
- angst/onrustig
- soms misselijkheid
- bewustzijnsverlies
- als klachten niet reageren op - of zelfs toenemen - na eventueel voorgeschreven medicatie
- beklemmende pijn achter het borstbeen en misselijkheid, braken, zweten
- opgeven van roze, schuimend slijm
- meer dan 30 keer ademhalen per minuut
Pijn op de borst
Laatst bijgewerkt op: 19-12-2024
Pijn op de borst kan de cliënt op verschillende plekken voelen. Bijvoorbeeld tussen de ribben, achter het borstbeen of onderaan het borstbeen. De pijn kan aan één kant van de borst zitten of aan beide kanten of in het midden. De pijn kan langzaam komen of er ineens zijn. De cliënt kan de pijn steeds voelen of alleen af en toe, bijvoorbeeld bij hoesten, bij inspanning, bij een bepaalde houding of beweging of bij drukken op een gevoelige plek.
- optreden van klachten ook in rust
- optreden van klachten vaker dan 2 x per 24 uur
- klachten in combinatie met koorts en benauwdheid
- klachten in combinatie met een dik been, snelle pols en een licht verhoogde temperatuur
* De verpleegkundige moet binnen 30 minuten de cliënt zien en de arts binnen enkele uren.
toename pijn op de borst klachten goed reagerend op voorgeschreven medicatie
Vragen
- Wat zijn de bloeddruk, pols, ademfrequentie en eventueel temperatuur van de cliënt?
- Wat is bekend over het beleid bij deze cliënt?
- Wanneer zijn de klachten precies begonnen? Wat deed de cliënt toen de klachten ontstonden?
- Waar zit de pijn precies en kan de cliënt vertellen of deze ergens naar toe uitstraalt. Kan de cliënt beschrijven wat voor soort pijn het is. Is de pijn drukkend, beklemmend, scheurend, stekend? Zit de pijn vast aan de ademhaling?
- Heeft de cliënt eerder deze klachten gehad? Zo ja, herkent de cliënt deze pijn van eventuele eerdere aanvallen van angina pectoris dan wel hartinfarct?
- Is de ademhaling normaal? Is de cliënt kortademig? Geeft de cliënt slijm op?
- Is de cliënt zweterig, klam, misselijk. Heeft de cliënt de neiging tot flauwvallen?
- Welke medicatie gebruikt de cliënt?
- Is er zo nodig medicatie (zoals Isordil of Nitrospray) gegeven? Wat was het effect?
Advies
- Als zo nodig voorgeschreven staat: Isordil (isosorbidedinitraat) 5 mg of Nitrospray onder de tong geven. Meet zo mogelijk de bloeddruk. Overleg met een arts als de bovendruk lager is dan 100 mmHg.
- Eventueel na 5 minuten 1 x Isordil (isosorbidedinitraat) 5 mg of Nitrospray onder de tong geven herhalen. Bij geen of onvoldoende effect, overleg met de arts.
- Laat de cliënt rechtop zitten en maak knellende kleding los.
- Zorg voor rust rondom de cliënt.
- Laat de cliënt niet alleen.
- Controleer bloeddruk en pols. Waarschuw de arts bij verslechtering.
- Overleg met arts over het maken van een ECG of het geven van voorgeschreven medicatie bij terugkerende pijn op de borst binnen 24 uur.
Achtergrondinformatie
Het voorkomen van hart- en vaatziekten neemt snel toe met de leeftijd. Het is de belangrijkste doodsoorzaak bij ouderen. Het is niet altijd makkelijk de diagnose te stellen. Er zijn veel aandoeningen en ziekten die pijn op de borst klachten kunnen veroorzaken. Een diagnose kan het best gesteld worden bij een duidelijke uitvraag en beschrijving van de klachten. Het stellen van een diagnose is moeilijker wanneer (vooral) ouderen meerdere aandoeningen tegelijkertijd hebben.
Angina pectoris
Bij angina pectoris zijn er pijnklachten op de borst. Deze klachten worden veroorzaakt door onvoldoende bloedtoevoer (zuurstof) naar de hartspier. Angina pectoris herken je aan deze 3 symptomen:
- Pijnklachten achter het borstbeen, die zich uiten in een beklemmend, drukkend of samensnoerend gevoel. De pijn kan naar de hals, kaak, schouder of arm trekken.
- Klachten worden uitgelokt door inspanning, emoties, kou, warmte.
- Klachten verdwijnen binnen 15 minuten in rust en/of binnen enkele minuten na het gebruik van Isordil (Isosorbidedinitraat) of Nitrospray onder de tong.
Hartinfarct (Myocardinfarct)
Bij een hartinfarct voelt de cliënt een acuut ontstane hevige pijn op de borst. Deze pijn verdwijnt niet met rust of binnen 5 minuten nadat Isordil of Nitrospray onder de tong zijn toegediend. De cliënt ziet vaak bleek, is klam, zweet en heeft uitstraling naar de linkerarm.
De klachten bij een hartinfarct zijn meestal vrij duidelijk maar er zijn ook minder duidelijke klachten die voorkomen bij een hartinfarct. Dit zijn bijvoorbeeld pijn in de kaak, nek, rug, bovenbuik (maag) of tussen de schouderbladen, pijn in de rechterschouder of rechterarm, duizeligheid of flauwvallen, vermoeidheid en een onrustig gevoel. Minder duidelijke klachten komen vaker voor bij vrouwen.
Aandachtspunt: ouderen kunnen een hartinfarct doormaken zonder de typische pijn op de borst. Soms zien we alleen kortademigheid en/of verwardheid.
Aneurysma dissecans
Aneurysma is een verwijding van de aorta. Een aneurysma dissecans is een aandoening waarbij de binnenste vaatwandlaag loslaat. Hoe groter de verwijding, hoe groter de kans dat deze barst. De cliënt krijgt dan plotseling heftige pijn.
Deze pijn kan de cliënt achter het borstbeen voelen en uitstralen naar de rug of de cliënt geeft pijn in de buik aan. De cliënt is meestal misselijk, zweet en heeft een grauwe kleur (vegetatief).
Longembolie
Een longembolie is een plotselinge afsluiting van een longbloedvat door een bloedpropje. Het losgeraakte bloedpropje is in 90% van de gevallen afkomstig uit een been- of bekkenader. Klachten zijn: kortademigheid, pijn op de borst vastzittend aan de ademhaling.
Aandachtspunten:
- Trombose komt bij ouderen vaak voor omdat ze minder bewegen en ze ziekten kunnen hebben die trombose bevorderen, zoals kanker.
- Pijn bij ademhalen kan bij een cliënt met dementie ook veroorzaakt worden door gekneusde rib(ben) door een recente val.
Hyperventilatie
Hyperventilatie is een te diepe ademhaling. Hierdoor ontstaat er een tekort aan koolzuur in de longblaasjes en slagaders. Bij hyperventilatie is er sprake van verschijnselen zoals een versnelde ademhaling, duizeligheid, beklemming op de borst, hartkloppingen. Er zijn veel aandoeningen waarbij hyperventilatie kan voorkomen. Hyperventilatie is meestal ongevaarlijk.
Aandachtspunt: ouderen kunnen angst en hyperventilatie laten zien wanneer ze een hartinfarct of longembolie hebben.
Zuurbranden (pyrosis)
Pyrosis ontstaat door terugvloeien van zure maaginhoud of galhoudend vocht in de slokdarm. Pyrosis geeft een scherpe pijn en/of branderig gevoel achter het borstbeen. De pijn staat in relatie met de maaltijd en houding (vooroverbuigen of liggen).
Aandachtspunten:
- Pyrosis kan veroorzaakt worden door medicijnen, bijvoorbeeld acetylsalicylzuur.
- Bij terugvloeien kunnen samentrekkingen van de slokdarm optreden; deze klachten verminderen na toediening van voorgeschreven nitroglycerine.