Stel je vraag aan
onze AI-assistent
Naar hoofdinhoud Naar footer

Buikpijn

Laatst bijgewerkt op: 19-12-2024

Buikpijn kan door verschillende aandoeningen worden veroorzaakt. Misselijkheid en braken komen bij buikpijn veel voor, maar niet altijd!

  • hevige buikpijn en grauw
  • hevige buikpijn en vegetatieve verschijnselen
  • hevig bloedbraken
  • hevige buikpijn en aneurysma in de voorgeschiedenis
  • shockverschijnselen: – zie verder 'dreigende shock'
    • snelle ademhaling
    • snelle hartslag (kan uitblijven bij gebruik van medicatie met een effect op de hartfrequentie)
    • lage bloeddruk
    • bleke huidskleur (gezicht, vingers, tenen)
    • klamme/zweterige, koele huid
    • angst/onrustig
    • soms misselijkheid
    • bewustzijnsverlies  
  • pijnlijke harde buik met spierverzet
  • ontlasting of bloed braken
  • acute aanhoudende hevige pijn, eventueel met bewegingsdrang
  • uitstralende pijn tot boven het middenrif, schouder(blad)
  • rectaal bloedverlies (meer dan enkele druppels)
  • ernstig zieke indruk
  • aanvalsgewijze hevige krampende pijn, meestal met bewegingsdrang, misselijkheid of braken (koliekpijn)
  • aanhoudende zeurende pijn
  • teerachtige zwarte ontlasting
  • gering rectaal bloedverlies (enkele druppels bloed bij de ontlasting)
  • cliënt met peritoneale dialyse katheter
  • aanhoudend braken
  • urineretentie
  • koorts

* De verpleegkundige moet binnen 30 minuten de cliënt zien en de arts binnen enkele uren. 

  • obstipatie 
  • enkele druppels bloed bij het braaksel 
  • bij lichte pijnklachten onderbuik, rug, mictieklachten 

Vragen 

  1. Wat zijn de klachten? Hoe omschrijft de cliënt de klachten?
  2. Hoe erg is de pijn?
  3. Wanneer zijn de klachten begonnen: acuut, geleidelijk of na trauma?
  4. Waar zit de pijn? Straalt de pijn uit?
  5. Wat is bloeddruk, pols en temperatuur?
  6. Is de cliënt misselijk of aan het braken? Zit er bloed of ontlasting bij het braaksel? Zijn er meerdere cliënten met braken en/of diarree?
  7. Wanneer heeft de cliënt voor het laatst iets gegeten?
  8. Is er sprake van bewegingsdrang (denk aan koliekpijn bij bijvoorbeeld galstenen)?
  9. Is er sprake van verkleuring van de huid, het oogwit of de slijmvliezen?
  10. Is er sprake van een harde, bolle, opgezette buik (ileus, peritonitis)?
  11. Hoe is de toiletgang (urine en ontlasting). Is de cliënt bekend met obstipatie of urineretentie? Heeft de cliënt diarree en hoe ziet deze eruit?
  12. Heeft de cliënt een verblijfskatheter, suprapubisch katheter en loopt deze goed af?
  13. Is de cliënt toenemend verward of onrustig?
  14. Wat is de medische voorgeschiedenis van de cliënt (maagdarmziekten, aneurysma, hartproblemen)?
  15. Welke medicijnen gebruikt de cliënt?
  16. Wat is het medisch beleid? 

Advies 

  1. Observeer en rapporteer het klinisch beeld.
  2. Bewaak de vitale functies (bloeddruk, pols, temperatuur).
  3. Voer een bladderscan uit bij verdenking van urineretentie. Volg de afspraken van de organisatie bij urineretentie.
  4. Stimuleer bij braken en diarree het drinken van kleine hoeveelheden water en houdt een vocht- en voedingintakelijst bij.
  5. Waarschuw de arts bij verslechteren van het klinisch beeld. 

Achtergrondinformatie

Buikpijn 

Pijn kan veel oorzaken hebben. Meestal is de oorzaak van de buikpijn niet ernstig. De plaats en de ernst van de pijn kunnen veel zeggen over de oorzaak, maar het blijft lastig om met zekerheid een diagnose te kunnen stellen. Vaak heeft iemand bij buikpijn last van de maag of darmen, maar ook de buikspieren, de galblaas, de alvleesklier, de blindedarm, de blaas, de baarmoeder, eierstokken, eileiders, de urineleiders, het buikvlies, de lever, de milt en sommige grote bloedvaten kunnen aanleiding geven tot buikpijn. Het is daarom van belang dat de aard, de intensiteit en de plek van de pijn zo nauwkeurig mogelijk omschreven worden. Vraag ook gericht naar andere symptomen. De behandeling is uiteindelijk afhankelijk van de oorzaak, de aard en de ernst van de pijn. 

Spijsvertering 

Een krampachtige pijn door de hele buik heen heeft vaak te maken met de spijsvertering, denk aan iets verkeerds gegeten, te snel gegeten of voedselvergiftiging.  

Dunne darm 

Pijn rond de navel kan wijzen op problemen in de dunne darm. 

Hart 

Pijn net onder de ribbenboog heeft vaak te maken met de maag, maar kan ook afkomstig zijn van het hart. 

Galstenen 

Een koliekpijn rechtsboven in de buik, soms met uitstraling naar het schouderblad wordt vaak veroorzaakt door galstenen. De cliënt is vaak misselijk, rusteloos en heeft bewegingsdrang.  

Lever 

Pijn rechtsboven in de buik kan wijzen op hepatitis en andere aandoeningen van de lever of soms de alvleesklier. 

Maagklachten 

Een brandende pijn boven in het midden van de buik kan komen door maagproblemen zoals maagslijmvliesontsteking (gastritis) of een maagzweer (ulcus duodeni/ventriculi). 

Blindedarmontsteking 

Pijn rechtsonder in de buik kan wijzen op een blindedarmontsteking. De pijn kan er opeens zijn en wordt steeds erger. Er kan sprake zijn van koorts, een ziek gevoel, misselijkheid, braken, geen zin in eten hebben, diarree of juist niet goed kunnen poepen. 

Urineweginfectie 

De meeste cliënten met een urineweginfectie hebben klachten tijdens het plassen. Plassen doet pijn of geeft een branderig gevoel of ze plassen vaak kleine beetjes. Soms zit er bloed in de urine of is er krampende pijn onder in de buik. Meestal is er sprake van een blaasontsteking. Dit is een oppervlakkige ontsteking van het slijmvlies van de blaas, zonder koorts. Als een blaasontsteking aanhoudt en niet behandeld wordt kan de ontsteking zich uitbreiden tot andere infecties in de buikholte. Naarmate een hogere leeftijd is de kans op een urineweginfectie groter. 

Langdurige obstipatie 

Langdurige obstipatie leidt tot een verstoorde darmpassage, verstoorde spijsvertering, overloopdiarree, en verstoorde bloedvoorziening. Dit leidt uiteindelijk vaak tot een langdurig krampende of zeurende pijn in de hele onderbuik. Bij ontsteking van darmuitstulpingen (diverticulitis) ontstaat een beeld van matige koorts, zieke indruk, geen trek in eten en pijn in de gehele buik. Dit kan zelfs uiteindelijk tot weefselversterving (darm-necrose) leiden. 

Ileus 

Een ileus is het volledig wegvallen van darmpassage. De oorzaak kan een verstopping zijn zoals een obstructie-ileus, bijvoorbeeld door een tumor of gedraaide darm of door verlamming (paralytische ileus). Klachten zijn hevige pijn, koliekpijn, een opgezette buik en braken.  

Buikgriep 

Buikgriep is een infectie van maag en darmen die vaak begint met misselijkheid en braken. Buikgriep gaat niet altijd gepaard met koorts. Waterige diarree komt vaak later en houdt langer aan dan de maagklachten. 

Norovirus 

Bij ouderen komt vaak het norovirus voor. Dit geeft de verschijnselen van een buikgriep. Verschijnselen ontstaan binnen 16-48 uur na besmetting. De klachten verdwijnen meestal vanzelf weer na 1-4 dagen. Bij mensen met een kwetsbare gezondheid kunnen de klachten aanzienlijk langer duren en ernstiger zijn. Pas op voor uitdroging en besmettelijkheid.