- bewustzijnsverlies
- ernstig zieke indruk
- pijn op de borst
- bloed braken. Let op: bloed dat in contact is geweest met maagsappen wordt donkerbruin tot koffiedikkleur.
- hevige buikpijn
- hevige onbekende hoofdpijn
- hoofdpijn na een schedeltrauma dat korter dan 24 uur geleden plaatsvond
- diabetes en kortademig en gebruik insuline
Braken
Laatst bijgewerkt op: 02-12-2024
Bij braken komt alles wat in de maag zit ineens uit de mond naar buiten. De spieren van de buikwand en het diafragma trekken krachtig en gecoördineerd samen. Meestal gaan misselijkheid en kokhalzen vooraf aan het braken. Braken is een symptoom dat vaak voorkomt. Het komt voor bij veel verschillende aandoeningen, zowel bij ernstige als minder ernstige aandoeningen. De aan- of afwezigheid van andere symptomen is belangrijk om de ernst van het braken in te schatten.
- aanhoudend braken ondanks eenmalige toediening anti-emetica
- bij projectiel braken
- suf of vermoeden van dehydratie
- optreden van braken bij meerdere cliënten tegelijkertijd
- diabetes mellitus
- hoofdpijn en recent schedeltrauma
- obstipatie
* De verpleegkundige moet binnen 30 minuten de cliënt zien en de arts binnen enkele uren.
- aanhoudende klachten van misselijkheid/braken
- enkele druppels bloed bij het braaksel
Vragen
- Hoe lang en hoe vaak braakt de cliënt?
- Wat is de bloeddruk, pols en temperatuur?
- Is de cliënt bij bewustzijn en aanspreekbaar?
- Heeft de cliënt diarree?
- Wanneer heeft de cliënt voor het laatst geplast?
- Wat heeft de cliënt gegeten en/of gedronken?
- Is er sprake van alcohol- drugsgebruik?
- Hoe ziet het braaksel eruit? Met voedselresten, helder vocht, gal, bloed, darminhoud?
- Heeft de cliënt andere klachten: buikpijn, pijn op de borst, duizelig, hoofdpijn?
- Is het braken begonnen na een trauma?
- Zijn er meerdere cliënten met deze klachten?
- Gebruikt de cliënt medicijnen?
- Wat is de medische voorgeschiedenis?
Advies
- Laat de cliënt vaak (elke 5-10 minuten) kleine slokjes water drinken. Gebruik ORS als er ook sprake is van diarree. Let op: Laat de cliënt niets eten of drinken bij hevige buikpijn of bloedbraken.
- Houd een vocht- en voedingslijst bij.
- Houd er rekening mee dat medicijnen bij braken minder goed kunnen werken of dat er helemaal geen opname is. Laat de medicatie beoordelen bij brakende cliënten die antidiabetica en/of anti-epileptica en/of lithium gebruiken. Dit is medicatie waarbij de werkzaamheid sterk afhankelijk is van de spiegels in het bloed. Spreek bij cliënten met diabetes glucosemetingen af.
- Als meerdere cliënten braken:
- Laat uitzoeken wat zij gegeten hebben.
- Spreek hygiënemaatregelen af (zie diarree).
Achtergrondinformatie
Braken
Braken is vaak het gevolg van een infectie van maag of darmen. Vaak gaat het gepaard met diarree. Oorzaak is meestal een virus, soms een bacterie. De besmettingsbron kan iemand uit de omgeving zijn, besmet water of bedorven voedsel. Meestal vermindert het braken na een dag vanzelf. Andere oorzaken kunnen zijn:
Oorzaken in het maag-darmkanaal.
- Blokkade van de maaguitgang (pylorus). Bijvoorbeeld door een tumor.
- Blokkade dunne darm of dikke darm, bijvoorbeeld door een tumor of ingeklemde hernia.
Door hevig braken of het zelf opwekken van braken kunnen vaatjes in de keel beschadigen. Hierdoor kan er bloed in het braaksel komen. Bloed dat in contact is geweest met maagsappen kleurt donkerbruin tot koffiedikkleur. Bij bloedingen uit slagaders kan het bloed helderrood zijn. Bloed uit aders is donkerrood. Het is belangrijk om de mate van bloedverlies te bepalen: ‘hevig’ is opgeven van puur bloed, ‘matig’ is braaksel met bloed, ‘gering’ is enkele druppels bloed bij het braaksel.
Oorzaken in het zenuwstelsel
- Migraine.
- Verhoogde druk binnen in de schedel.
- Hersenvliesontsteking (meningitis).
- Ontsteking van het evenwichtsorgaan.
Heftige pijnen
- Myocardinfarct.
- Koliekpijn.
Aandoeningen in de stofwisseling
- Ziekte van Addison (bijnierschorsinsufficiëntie).
- Metabole acidose (te lage pH van het bloed).
- Nierinsufficiëntie.
- Vergiftiging.
Medicatie
- Chemotherapie.
- Opiaten.
- Antibiotica.
Misselijkheid en braken zijn de meest gemelde bijwerkingen van medicatie.
Psychische oorzaken
- Psychogeen braken.
- Eetstoornissen.