Veelgestelde vragen over Veilige principes

1. Wat wordt bedoeld met Veilige principes?

De Veilige principes zijn heel bewust ‘Veilige principes’ genoemd. Een principe geeft een uitgangspunt weer, dat inzicht geeft in wat in beginsel veilig is: veilige zorg voor de cliënt én veilig werken voor de medewerker. Het gaat erom dat ieder zich bewust is van de risico’s in het werken met medicatie. Het gaat om risico’s herkennen, en zoveel mogelijk voorkomen, verkleinen of acceptabel maken.  
 
Het gaat niet om blindelings en bureaucratisch de regels volgen. Daar wordt geen mens wijzer van, in tegendeel! Regels volgen zonder te begrijpen waarom is geen goede professionaliteit en een risico op zich. Het gaat dus om het toepassen van uitgangspunten in de praktijk: goed observeren en signaleren, in gesprek gaan met de cliënt en kijken naar de context, en op basis daarvan handelen. In de situatie met de cliënt kan de professional beargumenteerd en bewust kiezen om zaken in dit geval anders te doen. 
 
Ook geldt dat veiligheid een must is, maar niet ten koste van alles. Het gaat immers om levenskwaliteit voor de cliënt en dan spelen meerdere afwegingen een rol. Daarom zijn bij de uitgangspunten van de Veilige principes ook het ‘gezonde verstand’ en ‘redelijkheid en billijkheid’ benoemd voor situaties waarin de Veilige principes geen passend antwoord geven. Als er goede redenen zijn om af te wijken van de Veilige principes, of als een bepaalde situatie niet gedekt wordt door de Veilige principes, is het belangrijk dat hierover goed wordt gecommuniceerd met de betrokkenen en zaken worden vastgelegd, bijvoorbeeld in het dossier van de cliënt. 

De Veilige principes moeten in de lokale situatie worden vertaald naar de praktijk. In de samenwerking tussen partijen, zoals arts, apotheker en zorgorganisatie, zal samen gekeken moeten worden welke afspraken men wil en kan maken om te zorgen  voor een veilig medicatieproces. Bekijk onderstaande video en Veilige principes - samenwerking (p.202).

2. Wat doe je als je fouten ontdekt?

Wees altijd alert. De zorgmedewerker zit aan het eind van het medicatieproces. Je kunt als zorgmedewerker dus fouten signaleren die eerder in het proces zijn gemaakt. Je moet op dat moment professioneel handelen om die situatie op te lossen. Overleg daarbij zo nodig met arts of apotheker. Meld fouten en kaart structurele zaken ook aan bij je leidinggevende. Bijvoorbeeld als er geen toedienlijst is.  Management en bestuur van een organisatie zijn ervoor verantwoordelijk dat er goede afspraken zijn met artsen en apothekers, op basis waarvan je als zorgmedewerker veilige zorg kunt bieden en veilig kunt werken. De Veilige Principes bieden daarbij een handvat, omdat daarin is beschreven wat wiens taak en verantwoordelijkheid is.’

3. Het is lastig om alle partijen betrokken te krijgen bij de samenwerking, hoe pak ik dat aan?

De Veilige principes zijn opgesteld door de landelijke organisaties van alle partijen in de medicatieketen VVT: cliënten, artsen, apothekers, zorgmedewerkers, zorgorganisaties. Zij vinden de Veilige Principes belangrijk en brengen dit bij hun achterban onder de aandacht. Maar uiteindelijk zijn het de partijen in het veld die het moeten oppakken.

In de praktijk is de ene keer de ene partij initiatiefnemer voor het overleg, een andere keer een andere partij. Het gaat om het gemeenschappelijk belang voor de cliënt en een veilig medicatieproces (veilige zorg en veilig werken), daarin hebben partijen elkaar nodig. De Veilige principes en het feit dat die door de landelijke branche- en beroepsorganisaties zijn opgesteld, en door de Inspectie worden gehanteerd bij het toezicht, zijn daarbij een hulpmiddel.

Voor de initiatiefnemende partij geldt: zoek een goede manier om de andere partijen te betrekken. Bijvoorbeeld via lokale of regionale verenigingen of samenwerkingsverbanden. Het goede gesprek met elkaar over goede zorg en medicatieveiligheid kan de basis vormen voor de samenwerking in de lokale of regionale situatie. Communicatie, op bestuurlijk en uitvoerend niveau, elkaar leren kennen en onderling vertrouwen zijn belangrijke sleutels voor de samenwerking en voor afspraken over een veilig medicatieproces. 

Zie de onderstaande video:

Bekijk meer veelgestelde vragen over medicatieveiligheid.