Ouderenmishandeling bij thuiswonende mensen met dementie

Wat is ouderenmishandeling?

Volgens de definitie van Landelijk Platform Bestrijding Ouderenmishandeling (LPBO): Al het handelen of het nalaten van handelen van al degenen die in een terugkerende persoonlijke of professionele relatie met de oudere (iemand van 65 jaar of ouder) staan, waardoor de oudere persoon lichamelijke en/of psychische en/of materiële schade lijdt en waarbij van de kant van de oudere sprake is van een vorm van gedeeltelijke of volledige afhankelijkheid.

Achtergrondinformatie ouderenmishandeling

Ouderenmishandeling komt vaker voor dan we denken. Uit cijfers over de periode 2010-2014 van het Sociaal en Cultureel Planbureau (2014) blijkt dat minstens 1 op de 20 ouderen te maken krijgt met een vorm van ouderenmishandeling. Helaas worden niet alle gevallen van ouderenmishandeling gemeld. Toenemende afhankelijkheid van zorg door lichamelijke en geestelijke achteruitgang (bijvoorbeeld door dementie) is een belangrijke risicofactor voor ouderenmishandeling (Movisie, 2016).

Verplichte Meldcode huiselijk geweld

Volgens de ‘Verplichte Meldcode voor huiselijk geweld en kindermishandeling’ ben je verplicht om bij een vermoeden van ouderenmishandeling door iemand uit de huiselijke kring een aantal stappen te doorlopen.

Signalerende rol 

Als (wijk)verpleegkundige of casemanager dementie heb je een belangrijke signalerende rol. Volgens de ‘Verplichte Meldcode voor huiselijk geweld en kindermishandeling’ ben je verplicht om bij een vermoeden van ouderenmishandeling door iemand uit de huiselijke kring een aantal stappen te doorlopen (Wet kwaliteit, klachten en geschillen zorg (Wkkgz, 2016). Deze stappen staan hieronder beschreven.

Het doorlopen van de stappen kan leiden tot een melding bij Veilig Thuis (het advies- en meldpunt huiselijk geweld en kindermishandeling). Ouderenmishandeling door professionals dient te worden gemeld bij de Inspectie voor de Gezondheidszorg (IGZ).

Verplichte Meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling

Iedere hulporganisatie en zelfstandige professional ontwikkelt een eigen meldcode. Daarin moeten in ieder geval de volgende 5 stappen staan:

• Stap 1: In kaart brengen van signalen.
• Stap 2: Overleggen met een collega. Eventueel raadplegen van Veilig thuis of een deskundige op het gebied van letselduiding.
• Stap 3: Gesprek met de betrokkene(n).
• Stap 4: Wegen van het huiselijk geweld of de kindermishandeling. En bij twijfel altijd Veilig thuis raadplegen.
• Stap 5: Beslissen over zelf hulp organiseren of melden.

Waar moet je op letten?

Heb je een ‘niet-pluis-gevoel’? Heb je het gevoel dat er iets niet klopt bij jouw cliënt met dementie en zijn naasten? Maak jouw vermoeden van ouderenmishandeling altijd bespreekbaar. Praat erover met een collega, met de oudere of mantelzorger in kwestie zelf. Neem contact op met de huisarts of vraag advies aan Veilig Thuis.

Welke vragen stel je bij een ‘niet-pluis-gevoel’?

Heb je in welke vorm of mate dan ook een vermoeden of een 'niet-pluis gevoel' van ouderenmishandeling of verwaarlozing?

• Ja, want:
  • De interactie en het gedrag van de mantelzorger en familie is niet kloppend.
  • De verklaring van de klacht en/of het letsel is niet passend of niet consistent.
  • Er is vertraging in het zoeken van medische hulp.
  • Er is overbelasting van (mantel)zorgers.
  • Er is sprake van verwaarlozing (persoon en/of leefomgeving)
  • Andere reden, namelijk…….
• Nee, want ik heb geen reden om aan te nemen dat er sprake is van ouderenmishandeling

Lees meer

• Bekijk de Tools en handreikingen bij ouderenmishandeling
• Kijk voor meer informatie over de aanpak van ouderenmishandeling op de website huiselijkgeweld.nl.

Bronnen

• Hogeschool Arnhem en Nijmegen 
• Meldcode huiselijk geweld op rijksoverheid.nl