5 tips voor meer zelfredzaamheid bij ouderen

1. Ga uit van zelfredzaamheid bij de intake en het zorgleefplan

Bij de intake en het zorgleefplan is het nog vaak gewoonte om uit te gaan van wat iemand niet meer kan en wat de zorg moet overnemen. Keer het eens om:

• Ga uit van mogelijkheden: wat kan iemand (nog) wel? Bespreek duidelijke, haalbare doelen. Dit geeft cliënten ook meer vertrouwen in zichzelf.
• Sluit aan bij de motivaties en levensdoelen van cliënten: wat vinden ze belangrijk? Wat motiveert hen? Waar willen ze naartoe werken?
• Help cliënten waar nodig om inzicht te krijgen in hun eigen situatie.
• Bespreek met cliënten hoe hun eigen netwerk het best kan helpen. Bespreek daarbij ook wat cliënten zelf voor hun netwerk kunnen betekenen.

2. Beoordeel welke benadering het best bij de cliënt past

Probeer in overleg met de cliënt en de familie te achterhalen wat voor hem of haar belangrijk is en waarom dat zo is. Er zijn tenminste 3 manieren om aan de zelfredzaamheid van een cliënt te werken:

• De motivatie van de cliënt versterken. Soms is het moeilijk om zelfredzaam te zijn als het leven voor de cliënt weinig betekenis heeft. Ga dan samen op zoek naar wat voor de cliënt zin geeft aan het leven. Lees meer hierover bij het thema Welbevinden en levensvragen.
• De cliënt leren om dingen zelf te doen, zoals een stoma verzorgen.
• De omgeving aanpassen. Denk aan hulpmiddelen of aanpassingen aan de woning.

3. Ga aan de slag met een werkwijze of cliëntgroep

Zelfredzaamheid blijft al gauw onduidelijk en vaag. Maak het concreet met een werkwijze of cliëntgroep. Werk samen aan een duidelijk doel, zoals steunkousen aan- en uittrekken of thema's als motiverende gespreksvoering.

4. Bespreek zelfredzaamheid op het werkoverleg

Veel zorgverleners vinden het lastig om cliënten meer zelf te laten doen. Bespreek in het team eens wat zelfredzaamheid voor jullie betekent. Denken jullie er hetzelfde over?

5. Geef zelf het juiste voorbeeld

Laat de zeggenschap over het leven en de zorg zoveel mogelijk bij de cliënt. Ook dat is zelfredzaamheid. Als zorgverlener kun en hoef je niet alles te doen. Schakel ook anderen in, bijvoorbeeld een ergotherapeut of ouderenadviseur.

Wil je meer weten?

• Kijk voor voorlichtingsmateriaal bij onze tools over zelfredzaamheid.
• In de Handreiking aan de slag met zelfredzaamheid vind je praktische handvatten, verdieping en tips over zelfredzaamheid.
• Lees het document 'Werken vanuit zelfregie. Hoe pak ik dat aan?' (pdf) van Movisie.
• Lees het artikel 'Meer zelfredzaamheid bij ouderen, minder (onnodige) thuiszorg?' (pdf). Verschenen in KIZ, tijdschrift over kwaliteit en veiligheid in zorg (2012).