Rollen en verantwoordelijkheden
In principe mag onvrijwillige zorg door iedereen worden toegepast, omdat het niet beschouwd wordt als een voorbehouden handeling. Onvrijwillige zorg wordt, aanvullend aan de Wet BIG, beschouwd als een risicovolle handeling waarvoor de zorgaanbieder aanvullende eisen kan opstellen (wie mag onvrijwillige zorg toepassen, welke deskundigheid is vereist en op welke manier wordt gewaarborgd dat onvrijwillige zorg veilig wordt toegepast).
In de Wet zorg en dwang worden een aantal functies benoemd die nodig zijn om de wet in te voeren.
Een zorgverantwoordelijke
In de Wet zorg en dwang wordt gesteld dat dit minimaal een professional van niveau 3 moet zijn. De zorgverantwoordelijke is verantwoordelijk voor:
- de opstelling van een zorgplan waar de cliënt mee instemt;
- de aanpassing van het zorgplan volgens het stappenplan als de opgenomen vrijwillige zorg niet volstaat om ernstig nadeel te voorkomen;
- het geven van toestemming als er een situatie ontstaat waarin onvrijwillige zorg voor de eerste keer wordt toegepast;
- schriftelijk toestemming geven voor onvrijwillige zorg in een onvoorziene situatie;
- nauw overleg voeren met de verschillende deskundigen, waaronder ook de Wzd-arts;
- de afbouw van de onvrijwillige zorg, zo nodig met advies van een externe deskundige.
Lees meer over de taken van de zorgverantwoordelijke in het Profiel zorgverantwoordelijke en download de brochure op Dwangindezorg.nl.
Een Wzd-functionaris
De Wzd-functionaris kan (maar hoeft niet) in dienst te zijn van de zorgorganisatie. Dit kan een ter zake kundige arts, orthopedagoog of gezondheidspycholoog zijn. De Wzd-functionaris is de opvolger van de voormalige Bopz-arts. Een Wzd-functionaris:
- ziet toe op de inzet van de minst ingrijpende vorm van onvrijwillige zorg;
- stimuleert de mogelijke afbouw van onvrijwillige zorg;
- is verantwoordelijk voor de algemene gang van zaken rondom het verlenen van onvrijwillige zorg;
- is onafhankelijk.
Als de Wzd-functionaris een gedragskundige is, dan moet een niet bij de zorg betrokken arts toestemming geven bij een aantal vormen van onvrijwillige zorg, namelijk toediening van vocht, voeding of medicatie, medische controles, medische handelingen of therapeutische maatregelen, beperking van de bewegingsvrijheid of insluiting.
Lees meer over de taken van de Wzd-functionaris in het Profiel Wzd-functionaris en download de brochure op Dwangindezorg.nl.
Een externe deskundige
De wet stelt dat dit een (kundige) arts, gedragsdeskundige, psychiater of verpleegkundige kan zijn van buiten de organisatie die niet bij de zorg voor de cliënt betrokken is en aantoonbare ervaring met voorkomen en afbouw van onvrijwillige zorg heeft. De externe deskundige moet pas worden ingeschakeld als het niet lukt de onvrijwillige zorg binnen de gestelde termijnen van de Wzd af te bouwen (langer dan 2 x 3 maanden).
De cliëntenvertrouwenspersoon
De cliëntenvertrouwenspersoon heeft aantoonbare ervaring met de specifieke zorgbehoeften van cliënten met een verstandelijke beperking of dementie en met het herkennen van hun problemen. Ook kent hij de rechten van cliënten die tegen hun wil zorg krijgen. De cliëntenvertrouwenspersoon is onafhankelijk van de zorgaanbieder, de Wzd-arts, de zorgverantwoordelijke en het CIZ. De cliëntenvertrouwenspersoon kan niet dezelfde persoon zijn als de klachtenfunctionaris.
Lees meer over de rol van de cliëntvertrouwenspersoon op Dwangindezorg.nl en download de brochure.
Raad op Maat ontwikkelde de handreiking De cliëntenraad en de Wet zorg en dwang, deze brochure gaat in op wat cliëntenraden kunnen doenbij de Wet zorg en dwang.
