Hoe voer je een dubbele controle van medicatie uit?

Procedure van de zorgorganisatie

De organisatie legt in een procedure vast op welke manier(en) de dubbele controle kan plaatsvinden. Als zorgmedewerker spreek je vervolgens per cliënt af hoe de dubbele controle, indien nodig, plaatsvindt, met in achtneming van de procedure van de zorgorganisatie. Leg afspraken vast in het zorgdossier.

In situaties waarin de medewerker alleen werkt (bijvoorbeeld thuis of bij kleinschalig wonen), kan de dubbele controle lastig zijn, als deze niet door cliënt of mantelzorger kan worden gedaan. Denk dan bijvoorbeeld aan:

• Check met een collega via een foto met de mobiele telefoon (beveiligde telefoon; niet privé-telefoon).
• Check met een telefonische achterwacht.
• Gebruik van een app voor dubbele controle zoals de MedicatieControle app en de MediCheck app.

Voorbeelden van werkwijzen bij injecties en infuus

• Degene die berekeningen voor verdunningen en oplossingen heeft uitgevoerd belt een (bekwame) collega met het verzoek een herberekening uit te voeren ter controle.
• Degene die de druppelsnelheid voor een infuus heeft berekend en de infuuspomp heeft ingesteld belt een (bekwame) collega met het verzoek de druppelsnelheid nog eens te berekenen en de instelling van de infuuspomp te controleren op basis hetgeen afgelezen wordt op de pomp.
• Maak een foto (van de instelling van de pomp) met (beveiligde) mobiele telefoon, en stuur de gegevens naar een collega voor een check.
• Gebruik een webcam voor de controle van infuusbehandeling thuis.

Wat als dubbele controle niet mogelijk is?

Soms lukt het niet om dubbele controle efficiënt te organiseren. Bijvoorbeeld in situaties waar medewerkers individueel werken (zoals thuiszorg, of kleinschalig wonen). Of situaties waarin de dubbele controle zodanig ingewikkeld wordt dat het afleidt van de handeling zelf en daardoor niet bijdraagt aan de veiligheid. Als dubbele controle niet doelmatig en veilig gedaan kan worden, dan kan er als uiterste voor worden gekozen geen dubbele controle te doen. De zorgorganisatie heeft namelijk ook de verantwoordelijkheid om doelmatig zorg te verlenen.

Wees bewust van de risico's 

Let op: er blijft dan dus een risico! Maar dat er geen dubbele controle wordt gedaan, is dan een risico dat genomen wordt. Het leven is uiteindelijk nooit geheel zonder risico’s. Belangrijk is dat dit bewust gebeurt: leg vast welke overwegingen er zijn, waarom een dubbele controle niet lukt, met wie is overlegd enzovoort. Dubbele controle moet je dus nooit ‘zomaar’ achterwege laten. Vervolgens is het zaak om na te gaan hoe het risico zo klein mogelijk gehouden kan worden. Je kunt bijvoorbeeld afspreken (en als werkwijze ook vastleggen) dat een medewerker zichzelf dubbel controleert en hardop uitspreekt wat hij toedient.

Tot slot is het belangrijk dat dit besproken is op management / bestuurlijk niveau. Het bestuur is immers uiteindelijk verantwoordelijk voor de kwaliteit van zorg en de keuzes die worden gemaakt.

Aansluitend bij de uitgangspunten in de Veilige principes

Deze denkwijze sluit aan bij de uitgangspunten in de Veilige principes. Samengevat: wees bewust van risico’s en probeer risico’s zoveel mogelijk te voorkomen, in te perken of acceptabel te maken. Gebruik het gezonde verstand en handel met inachtneming van redelijkheid en billijkheid; communiceer en maak afspraken en leg deze vast.