Externe leefcirkels

Wat zijn externe leefcirkels?

Dankzij externe leefcirkels is het mogelijk een persoon te volgen die kan gaan dwalen of al dwaalt. Op een elektronische kaart wordt een afbakening gemaakt, de leefcirkel. Binnen deze veilige zone of wandelzone kan de cliënt zich vrij bewegen. Zodra de cliënt zich hierbuiten begeeft, krijgt de mantelzorger of zorgmedewerker een melding. Waar de persoon zich bevindt, wordt bijgehouden door een GPS-tracker. Deze draagt de cliënt in de vorm van een polsbandje of sleutelhanger continu bij zich. 

Interne leefcirkels
In verpleeghuizen maakt het zorgpersoneel ook vaak gebruik van interne leefcirkels. Dit zijn wandelzones binnen een gebouw. Hiervoor wordt een andere technologie dan gps toegepast. Het is nog niet aangetoond dat het gebruik van interne leefcirkels de zorgmedewerkers tijd bespaart. Dit is bij externe leefcirkels wel het geval. Lees meer over interne leefcirkels.

Doelgroep externe leefcirkels

Externe leefcirkels zijn bedoeld voor mensen met dementie of andere geheugenproblemen, thuiswonend of in een verpleeghuis, die meer bewegingsvrijheid willen. De kans dat deze cliënten de weg kwijtraken, gaan dwalen of weglopen, is groot. Deze technologie geeft de cliënten meer vrijheid. Sommige bewoners in een verpleeghuis die al een interne leefcirkel hebben, kunnen ook buiten het gebouw meer bewegingsvrijheid krijgen met de externe leefcirkel.

Gebruik en gebruiksgemak

De externe leefcirkel is gebruiksvriendelijk voor cliënten en medewerkers. Een groot voordeel is de mogelijkheid om verschillende veilige zones in te kunnen stellen, afhankelijk van de situatie van een  cliënt op een bepaald moment. 

Wat kan beter? 

GPS-trackers (de kleine apparaatjes die cliënten moeten dragen voor externe leefcirkels) voor externe leefcirkels hebben een aantal kwetsbaarheden als het gaat om gebruik door mensen met gevorderde dementie.

• Batterijduur.
• Valse positieve meldingen doordat GPS binnen een (groot) gebouw niet werkt.
• Combinatie met interne leefcirkels in één te dragen apparaat.

Batterijduur
De veilige zone of wandelzone is een functie van een GPS-tracker die met name van belang is voor mensen met gevorderde dementie. Deze maakt de externe leefcirkels mogelijk.

Om de veilige zone nauwkeurig in beeld te krijgen, moet de positie van de cliënt regelmatig worden bepaald door de GPS-tracker. Dit kost veel batterijstroom. Een grotere batterij zou een oplossing zijn, maar dat gaat ten koste van de draagbaarheid.  

Vals positieve meldingen doordat GPS binnen een (groot) gebouw niet werkt
De neiging is om een veilige zone dicht om een verpleeghuislocatie of een groter appartementencomplex voor zelfstandig wonen heen te leggen. GPS werkt echter niet binnen een (groter) woongebouw, waardoor dan vrij makkelijk valse positieve meldingen kunnen ontstaan: er is een melding van overschrijding van de zone, maar de betreffende cliënt is nog gewoon in het gebouw of de directe nabijheid.

De oplossing hiervoor is dat een GPS-tracker wordt voorzien van nog een technologie voor locatiebepaling, namelijk voor binnen een gebouw. Dit betekent (meestal) wel een netwerk van bakens binnen het verpleeghuis of appartementengebouw. Bij bijvoorbeeld Volledig Pakket Thuis in de wijk is dat één baken in de woning.

De functie hiervan is dat de GPS automatisch wordt uitgeschakeld als de tracker zich binnen bevindt en automatisch weer aan wordt geschakeld als de cliënt van binnen naar buiten gaat. Dit bespaart meteen ook op de batterij.

De combinatie met interne leefcirkels in één te dragen apparaat
Veel verpleeghuizen hebben vaak al interne leefcirkels en willen vervolgens dat de apparaatjes voor de externe leefcirkels, ook voor deze bestaande interne leefcirkels kunnen worden gebruikt. Maar deze combinatie is nog lastig.

Ontwikkeling
Een samenwerkingsverband van zorgorganisaties in de regio Zwolle is samen met de Technologie en Zorgacademie IJssel-Vecht en Vilans binnen Europa op zoek geweest naar GPS-trackers die de hiervoor benoemde knelpunten voor GPS voor mensen met gevorderde dementie kunnen ondervangen. Dit traject is wel succesvol geweest.

Een kenmerk van het gevonden product is onder andere dat er geen alarmknop en ingebouwde spreekluisterverbinding in het te dragen apparaatje zit. Dit is toch wel een belangrijk kenmerk gebleken om voldoende ruimte te realiseren in het apparaatje voor een voldoende grote batterij.

Een andere conclusie was dat de meeste GPS-trackers die nu in gebruik zijn in de Nederlandse verpleeghuizen eigenlijk niet geschikt en bruikbaar zijn voor externe leefcirkels voor de doelgroep mensen met gevorderde dementie. Lees verder op Vilans.nl: Organisaties ontwikkelen technologie voor open-deuren-beleid.

 Wet zorg en dwang (Wzd) 

Externe en ook interne leefcirkels wordt meestal toegepast bij mensen met dementie en valt onder de categorie toezicht op afstand. De Wzd is dan van toepassing. Lees meer over zorgtechnologie en de Wzd op dit kennisplein.

Medisch hulpmiddel, ja of nee?  

Een GPS-tracker is geen medisch hulpmiddel.

Financiering en opbrengsten

Bij toepassing in het verpleeghuis en onder het Volledig Pakket Thuis vallen de kosten binnen het dagtarief Wet langdurende zorg. Bij het Modulair Pakket Thuis wordt het gefinancierd door het zorgkantoor. In de thuiszorg en onder de Zorgverzekeringswet wordt een GPS-tracker/externe leefcirkel niet vergoed omdat het een vorm van toezicht op afstand betreft. Alleen zorg op afstand wordt vergoed onder de Zorgverzekeringswet. Zorg op afstand én toezicht op afstand onder de Wet langdurige zorg. 

• Lees meer over de opbrengsten en financiering van de externe leefcirkel in de Kennisbank Digitale Zorg van Vilans
• Lees meer over de heupairbag op dit kennisplein