Een betekenisvol leven bij dementie
Laatst bijgewerkt op: 03-08-2022
Hoe kunnen mensen met dementie toch een zo goed mogelijk leven hebben? Daarvoor is het belangrijk om betekenis te geven aan het leven, in alle fasen van het dementieproces. Op deze pagina lees je hoe je cliënten helpt een betekenisvol leven te leiden.
Betekenis ondanks verlies
Mensen met dementie verliezen vaardigheden. Ze hebben bijvoorbeeld moeite om zich dingen te herinneren en ingewikkelde taken uit te voeren. Dit leidt vaak tot gevoelens van verlies en machteloosheid. Maar zelfs dan is het mogelijk om een betekenisvol leven te leiden.
Wat is een betekenisvol leven?
Iedereen wil een leven leiden dat de moeite waard is. Ook mensen met dementie. Wanneer hebben mensen dan voor hun gevoel een betekenisvol leven? Vaak is dit als ze zichzelf kunnen zijn, iets voor een ander kunnen betekenen of iets kunnen bijdragen aan een groter geheel.
Een betekenisvol leven is waardevol en geeft voldoening. Iemand voelt zich gewaardeerd en verbonden. De volgende dingen geven het leven betekenis:
- een doel in het leven
- sociale contacten
- activiteiten
- het gevoel erbij te horen
Activiteiten voor een betekenisvol leven
Bij een betekenisvol kun je denken aan groepsactiviteiten en welzijnsactiviteiten. Die kunnen zeker betekenisvol zijn voor iemand. Voorbeelden van zulke activiteiten zijn:
- muziek luisteren, waarbij oude emoties en herinneringen aan vroeger naar boven komen;
- helpen met koken of bakken kan voldoening geven;
- tuinieren, voor een gevoel van rust en verbondenheid met de natuur.
Ontdek wat voor iemand belangrijk is
Een betekenisvol leven is voor ieder mens anders. Iedereen vindt namelijk andere dingen belangrijk in het leven. Wat voor jou leuk is, kan voor een ander heel anders zijn. Dit geldt ook voor mensen met dementie.
Het is belangrijk om te ontdekken wat iemand met dementie zelf fijn vindt. Kan iemand dat zelf niet meer goed vertellen? Dan kun je het ook aan familie of vrienden vragen.
Hoe leer je iemand goed kennen?
Wil je dus aansluiten bij wat voor de cliënt belangrijk is, dan moet je de persoon goed leren kennen. Daarvoor moet je goed luisteren en aandacht hebben voor wat iemand wil en kan. Wat maakt de cliënt gelukkig? Welke hobby's had die persoon vroeger? En welke rol had hij of zij in het gezin en in de maatschappij?
Geef aandacht aan levensvragen
Het is belangrijk om ook stil te staan bij levensvragen. Dit zijn vragen over onderwerpen die mensen persoonlijk raken. Meestal hebben levensvragen geen simpel antwoord. Dat is ook het verschil met gewone vragen. Het gaat dus niet over waar je sleutels liggen of wat je vanavond gaat eten. Je moet denken aan vragen als 'Wat maakt mijn dag de moeite waard?' en 'Wat kan ik voor iemand betekenen?'
Laat ook grotere onderwerpen aan bod komen. Hoe staat de cliënt in het leven? Hoe gaat de cliënt om met afscheid nemen? Hoe denkt de cliënt over menswaardig samenleven en sterven? Met aandacht voor wat iemand bezig houdt, ontstaat vaak vanzelf het gesprek over wat iemand belangrijk vindt.
Om zorgmedewerkers hierbij te helpen is er de Kwaliteitsstandaard Levensvragen. Bekijk de kwaliteitsstandaard.
Sluit aan bij vertrouwde rollen
Bij dementie kunnen iemands vaste rollen in het leven veranderen. Denk aan de rol van ouder, partner, collega of vriend. Hierdoor kan de persoon een verlies van identiteit voelen. Dit kan leiden tot verwarring of wanhoop.
Het is daarom heel waardevol als je de oude rollen weer even terug kunt laten komen. Bijvoorbeeld:
- Een voormalig timmerman kun je laten helpen bij kleine klusjes, zoals een lade opruimen of een vaas poetsen.
- Voor een zorgzame huisvrouw kan een rol in het huishouden betekenisvol zijn, zoals de tafel dekken.
- Een voormalige kok kan helpen met maaltijden klaarmaken.
Accepteer het als iemand het leven niet betekenisvol vindt
Je wilt goed voor je mensen zorgen. Daarom wil je natuurlijk het liefst dat het leven voor iedereen betekenisvol is. Maar mensen met dementie zullen in sommige fasen van de ziekte hun leven niet (meer) als zinvol zien. Deze mensen voelen zich soms verdrietig of eenzaam. Ze vinden het leven minder leuk dan vroeger. Dan is het belangrijk om dat te accepteren. Lees meer over somberheid en depressie bij dementie.
