Signaleren van beperkte gezondheidsvaardigheden
Laatst bijgewerkt op: 13-12-2023
Citaten van praktijkverpleegkundigen over het signaleren van beperkte gezondheidsvaardigheden (Wijenberg en Engels 2013):
Ik herken het vaak niet. Mensen kunnen het heel slim verdoezelen. Dat is ook het bizarre ervan. Soms kom je er helemaal niet achter.
‘Ik merk dat de informatie die ik de vorige keer heb gegeven absoluut niet is overgekomen!’
Elke cliënt is anders. Sommige mensen vinden hun ziekte vooral iets voor de professionals, terwijl anderen graag zelf met hun aandoening aan de slag willen, maar niet goed weten hoe. Zorgverleners moeten bij het ondersteunen van zelfmanagement rekening houden met de verschillen in hoe mensen omgaan met hun ziekte en hun gezondheidsvaardigheden.
Signalen die duiden op mensen met beperkte gezondheidsvaardigheden:
- Vermijden van lees- en schrijfsituaties
- Meerdere papieren op de balie leggen, niet weten welke het recept is
- Afwezig kijken en niet meelezen bij uitleg van het etiket of de folder
- Geen vragen stellen of inadequate vragen stellen
- Niet adequaat antwoorden
- Ongemakkelijk voelen bij de vraag iets op te schrijven of te lezen
- Ongemakkelijk (of boos) worden als er te veel vragen gesteld worden
- Medicatie niet goed innemen
- Moeite met het vertellen van een chronologisch verhaal
- Vaak opbellen met vragen over medicijnen
- Vaak te laat met herhaalrecept aanvragen
- Moeite hebben met het formuleren van vragen, het duiden van klachten en het stellen van prioriteiten
- Vragen hebben over informatie die al eerder is verstrekt
- Een uitgereikte folder niet bekijken of zijn ogen niet over de tekst bewegen
- Afspraken niet noteren
- Regelmatig te laat komen, niet komen opdagen voor een afspraak of op een verkeerde dag komen
Bij voldoende steun en coaching kunnen ook mensen met beperkte gezondheidsvaardigheden effectief participeren in de besluitvorming over hun behandeling en de zorg.
Wil je gezondheidsvaardigheden meten? In de bijlage van de Kennissynthese Gezondheidsvaardigheden (NIVEL 2014) vind je een overzicht van de in het Nederlands beschikbare instrumenten.