Positieve en negatieve gevolgen van informele zorg

Familieparticipatie kan zowel positieve als negatieve gevolgen hebben. Dit is afhankelijk van hoe de zorgvrager de geboden steun waardeert. Positieve gevolgen zijn bijvoorbeeld dat zelfmanagement beter lukt als zorgvragers positieve sociale steun ervaren van familie. Onderzoek laat zien dat er dan minder depressie en angst en betere kwaliteit van leven is bij zowel zorgvrager als familie. De familie kan positieve bevestiging geven aan de zorgvrager, en hem ook daadwerkelijk ondersteunen. Bijvoorbeeld door samen de geadviseerde lichaamsbeweging te nemen of het aanbevolen dieet zoveel mogelijk in te passen in het eetpatroon van het gezin. Het vermogen van de zorgvrager om zijn gedrag (blijvend) aan te passen wordt positief beïnvloed als de omgeving actief meeverandert.

Negatieve gevolgen kunnen ontstaan doordat de familie vanuit overbezorgdheid, angst voor een verslechterende gezondheid of twijfel over het vermogen van een zorgvrager goedbedoelde maar verkeerde adviezen geeft. Of onnodig veel van de zorgvrager overneemt. Soms ook heeft de omgeving onrealistische verwachtingen van een zorgvrager. Of de familie ziet het nut van geadviseerde leefstijladviezen niet in en zal minder moeite doen om de zorgvrager te ondersteunen. Dit kan ertoe leiden dat de zorgvrager zijn zelfvertrouwen kwijtraakt en minder actief is in zijn zelfmanagement. In zulke gevallen ervaren zorgvragers de bemoeienis van hun familie soms als een belemmering. Zorgvragers kunnen ook terughoudend zijn om hulp van de omgeving te vragen of zich verplicht voelen om dankbaar te zijn voor de geboden mantelzorg. Dan kunnen (rol)conflicten ontstaan over de doelen of de uitvoering van zelfmanagement.

Ook voor mantelzorgers zijn er positieve en negatieve gevolgen. Een familielid dat intensief voor haar partner zorgt, voelt zich soms behalve echtgenote ook verpleeghulp en therapeut. Dit kan overbelasting en gevoelens van eenzaamheid, verdriet en schuld opleveren. Tegelijk kan mantelzorg ook een goed gevoel geven vanwege het zorgen voor de ander. Ook het zelfvertrouwen kan groeien omdat de familie nieuwe dingen leert. Positieve en negatieve ervaringen of gevoelens kunnen naast elkaar bestaan.