Basishouding van de zorgverlener: aandachtig aanwezig zijn

Bij het ondersteunen van zelfmanagement gaan we ervan uit dat de cliënt expert is op het gebied van zijn eigen leven met de aandoening. Hoewel de zorgverlener haar eigen professionele deskundigheid heeft, is het van groot belang om de eigen deskundigheid van de cliënt te erkennen. Deze ervaringskennis vormt het uitgangspunt voor de zorg. De zorgverlener verbindt zo haar verpleegkundige competenties met een zorgzame houding en zorgverlener en cliënt zijn partners in de zorg.

Ondersteunen van zelfmanagement betekent dus niet: het einde van de zorgzaamheid! Integendeel: laagdrempelig, oprecht contact tussen zorgverlener en zorgvrager is voorwaarde voor persoonsgerichte zorg. Als zorgverlener ben je aanwezig met je volle aandacht (‘present’). De cliënt moet vertrouwen en veiligheid voelen om bij een zorgverlener aan te kunnen kloppen. Daarom verdiept zorgverlener zich eerst in de zorgvrager als mens en respecteert diens normen en waarden. Alleen dan kan zij de rol op zich nemen van ‘advocaat’ of ‘vakbekwame metgezel’ van de cliënt, zoals ook vanuit de Beroepscode van Verpleegkundigen en Verzorgenden (2015) wordt verwacht. Zij kan dan desgewenst namens de cliënt en diens familie optreden wanneer deze dit zelf niet goed kunnen.

De basishouding van de zorgverlener bij zelfmanagementondersteuning is dat zij:

• De cliënt waardeert en respecteert als partner in de zorg.
• De ervaringskennis van de cliënt accepteert als waardevolle informatie voor haar eigen handelen.
• De rol die de cliënt in het zorgproces wil hebben, mogelijk maakt.
• Rekening houdt met de (culturele) achtergrond van de cliënt.
• Samen met de cliënt bepaalt hoeveel regie of zorg zij van hem overneemt.
• De keuze van de cliënt uitgangspunt laat zijn voor de zorg, ook als deze medisch gezien niet ideaal is.
• Begrip toont wanneer de cliënt niet slaagt in het bereiken van de vooropgestelde doelen.
• Afwijkt van protocollen als dat nodig is.
• Verder denkt dan het hier en nu (haar eigen werkplek en instelling).
• Over haar eigen handelen nadenkt.
• Principes van onderhandelen en conflicthantering toepast.

Bekijk de video

In de kennisclip van Hogeschool Utrecht wordt ingegaan op de rol van de verpleegkundige in het ondersteunen van zelfmanagement. Wat is belangrijk in de basishouding van een verpleegkundige en wat kun je oefenen in een gesprek?

• Bekijk de kennisclip 'Zelfmanagement: wat is jouw rol als verpleegkundige?'
  Op deze video van Hogeschool Utrecht is CC-BY-SA van kracht. Lees meer over CC-BY-SA.