Wat willen we bereiken?

Inventariseer behoeften

Inventariseer behoeften van regionale stakeholders en neem de huidige situatie als startpunt. Hoe ervaren zij de zorg- en ondersteuning aan jonge mensen met dementie en hun naasten en wat kan er beter volgens hen? Gebruik de input voor het ontwikkelen van een gezamenlijke visie. Ter inspiratie treft u onderaan deze pagina bij opdrachten de vragenlijst ‘regioscan’: een kwantitatieve vragenlijst die u kunt uitzetten onder regionale zorgprofessionals in zorg en welzijn, om hun ervaringen op alle thema’s uit de zorgstandaard in kaart te brengen.

De patiëntreis als kapstok

Een visie schetst een ideaalbeeld voor in de nabije toekomst en bestrijkt idealiter het hele continuüm aan welzijn, zorg- en ondersteuning voor de doelgroep. Het uitwerken van een ideale ‘patient-journey’ kan daarbij helpend zijn. Hoe ziet de zorg- en ondersteuning aan de doelgroep er in de verschillende fasen idealiter uit en welke regionale partijen zijn wanneer betrokken?

Stel prioriteiten vast

Bepaal na het uitwerken van het ideaalplaatje welke prioriteiten er in uw regio zijn. Op welke punten voldoet het zorg- en ondersteuningsaanbod niet aan het ideale plaatje?

Stel gezamenlijk vast welke thema’s de meeste prioriteit hebben. Het werken aan een beperkt aantal prioriteiten en thema’s zorgt voor meer slagkracht en resultaat.

Neem de tijd

Neem de tijd om met elkaar het fundament van het project op te zetten. Daar heeft u gedurende de rest van het project veel profijt van. Maar besef ook, een plan is een middel, geen doel op zich.

Impact

Denk na over de veranderkundige aanpak achter uw implementatieplan. Op welke manier denkt u dat uw acties invloed hebben op jonge mensen met dementie, hun naasten en professionals? U bereikt effectievere en duurzamere resultaten als u heel specifiek beschrijft hoe uw acties tot uiteindelijke impact voor de doelgroep leiden.

Kies als mogelijk voor evidence-based aanbod

Kies zo veel mogelijk voor het implementeren van aanbod en interventies die gebaseerd zijn op de beschikbare (evidence-based) kennis uit de vakliteratuur, multidisciplinaire richtlijnen en klinische ervaringen.

Stap 1: Inventariseren

De behoeften van regionale stakeholders vormen een goed startpunt voor uw visieontwikkeling. Er zijn verschillende manieren om behoeften in de regio in kaart te brengen. Denk bijvoorbeeld aan interviews, groepsgesprekken, een plenaire brainstormsessie, of het uitzetten van een vragenlijst.

Stap 2: Plannen ontwikkelen

Visieontwikkeling vraagt tijd en aandacht; het vergt loskomen van de dagelijkse praktijk en het aanboren van een diepere laag. Het maken van een actieplan vereist juist weer om to-the-point te komen en concreet te worden. Neem de tijd om met elkaar (het regionaal kernteam) deze essentiële stappen te doorlopen. Bijvoorbeeld door het plannen van een werksessie om samen te werken aan een visie en actieplan. Verzamel van te voren input om een gezamenlijke visie te kunnen bepalen (zie stap 1). En ga tijdens de werksessie in gesprek over wat dit alles betekent voor het implementatietraject. Spreek aan het begin van de werksessie af welke concrete resultaten u na afloop heeft bereikt. Gebruik werkvormen om het proces zo efficiënt mogelijk te maken. Zie ook het onderwerp ‘materialen’ in dit hoofstuk.

Stap 3: Prioriteren en afbakenen

Een visie schetst een ideaalbeeld voor in de nabije toekomst en bestrijkt idealiter het hele continuüm aan welzijn, zorg- en ondersteuning voor de doelgroep. Het is niet realistisch, haalbaar én wenselijk om deze thema’s allemaal tegelijk aan te pakken in uw regio. Bepaal nadat u uw visie heeft opgesteld welke thema’s er in uw regio de hoogste prioriteit hebben om direct mee aan de slag te gaan. Deze thema’s werkt u vervolgens uit in een actieplan. Het werken aan en bepaald aantal prioriteiten zorgt voor meer slagkracht en een beter resultaat.

Stap 4: Actieplan schrijven

Werk uw prioriteiten uit in een actieplan. Een actieplan beschrijft de huidige situatie, de gewenste situatie (het doel) en welke taken er uitgezet worden, wanneer en door wie om het doel te bereiken. Formuleer uw actieplan zo eenvoudig en concreet mogelijk. Gebruik daarbij het SMART-principe. SMART staat voor 1) specifiek (wat, wie, waar, wanneer), meetbaar (meetbaar te evalueren), acceptabel (voor alle betrokkenen), realistisch (haalbaar voor alle betrokkenen), tijdgebonden (met planning, deadline). Een dergelijk actieplan hoeft niet te bestaan uit 10 kantjes. Zie bijvoorbeeld het beleidsprogramma van netwerk dementie Oost-Achterhoek op de website van Dementiezorg voor Elkaar. Dit beleidsprogramma vind je onder downloads. Zie voor meer informatie, inspiratie en werkvormen de materialen in dit hoofdstuk.

Stap 5: Aan de slag en cyclisch werken

Richt uw implementatietraject in via een (kort)cyclische werkmethode. Deel ambitieuze en grote doelstellingen op in kleinere subdoelen om toe te werken naar het geschetste ideaalplaatje aan zorg en ondersteuning in de regio. Evalueer regelmatig op de voortgang van uw plannen en stel als nodig uw aanpak bij, naar behoeften van de doelgroep en de regionale context. En vergeet niet om uw succes te vieren, hoe klein dan ook!

Wees u ervan bewust dat evalueren van grote meerwaarde is voor uw project. Door te evalueren krijgt u inzicht in de succesfactoren, knelpunten en de impact van uw beleid of aanpak. Bijvoorbeeld, of uw plan om een lotgenotencontactgroep op te richten er ook daadwerkelijk voor dat jonge mensen met dementie en hun naasten meer kwaliteit in hun leven ervaren. Of, in hoeverre de masterclass die u ontwikkelt werkelijk tot gevolg dat huisartsen en bedrijfsartsen dementie sneller signaleren bij mensen jonger dan 65 jaar. Evalueren helpt u bij het tussentijds bijstellen, optimaliseren of verantwoorden van uw beleid of aanpak. Denk dus niet pas aan evalueren aan het einde van uw traject. Laat uw evaluatie logisch volgen op visieontwikkeling en het opstellen van een actieplan. Door aan het begin van het implementatietraject te bepalen welke resultaten u wilt bereiken, kunt u gedurende het traject en aan het einde beter toetsen of deze zijn behaald. Het is daarom belangrijk de wijze en het tijdstip van evaluatie al in uw actieplannen te beschrijven (SMART).

Er zijn heel veel manieren om uw aanpak te evalueren. Kies afhankelijk van wat u wilt weten voor het juiste type evaluatie en daarbij horende instrumenten. Zie voor meer informatie en materialen de publicatie ‘zicht op effect’ van kennisinstituut Movisie.

• Planevaluatie.
  Met een planevaluatie brengt u al tijdens de ontwikkelfase van een aanpak in beeld hoe uw aanpak zou moeten werken. Dit doet u door het duidelijk beschrijven van de aanleiding van uw aanpak (welk probleem ligt ten grondslag aan uw aanpak?), de verandertheorie (welke stappen neemt u en waar leiden deze tot?), de aanpak en het doel.
• Procesevaluatie.
  Met een procesevaluatie gaat u na hoe uw aanpak in de praktijk wordt uitgevoerd. U inventariseert wat goed gaat, maar u kijkt ook naar de knelpunten, wat niet is gelukt en waarom. Het uitvoeren van een procesevaluatie geeft inzicht in hoe uw aanpak werkt en hoe u uw aanpak kunt verbeteren of efficiënter kunt inrichten.
• Effectevaluatie.
  Met een effectevaluatie maakt u inzichtelijk of uw aanpak het gewenste effect heeft. Dit wordt duidelijk door de situatie van de doelgroep en/of professionals op gekozen ‘indicatoren/uitkomstmaten’ voor en na uw aanpak te vergelijken. Was het doel van uw aanpak bijvoorbeeld om de periode tussen niet-pluis-fase en diagnostiek te verkorten met één jaar, dan kunt u met een effectevaluatie nagaan of u uw doel heeft bereikt. Het uitvoeren van een effectevaluatie helpt u om de opbrengsten van uw aanpak inzichtelijk te maken.

In deze sectie treft u enkele materialen die u kunt gebruiken (of ter inspiratie kunt inzien) om u op weg te helpen met het opstellen van een visie, een plan van aanpak, of evaluatie over de organisatie en verbetering van de zorg en ondersteuning voor dementie op jonge leeftijd in uw regio.

Inventarisatielijst ‘Van zorgstandaard naar zorgprogramma’

De inventarisatielijst ‘van zorgstandaard naar zorgprogramma’ is opgesteld door Vilans. De inventarisatielijst is bedoeld om een overzicht te schetsen van de stand van zaken van de implementatie van de Zorgstandaard ‘Dementie op jonge leeftijd’ in een regio. De lijst kan ingevuld worden door regionale kernteams. Vul per fase/onderdeel de status, de concrete inhoud, en de betrokken partijen in. Tip: Pak bij het invullen van dit schema de Zorgstandaard ‘Dementie op Jonge Leeftijd’ erbij. Hierin worden de onderdelen die hieronder staan beschreven en duidelijk toegelicht.

Download: Inventarisatielijst – van zorgstandaard naar zorgprogramma (zie downloads)

Regioscan

De vragenlijst ‘Regioscan: Ervaringen van professionals met de zorg en ondersteuning aan mensen met dementie op jonge leeftijd’ . Deze vragenlijst is ontwikkeld in het kader van het project UNICITY en uitgezet in de drie pilotregio’s om ervaringen van professionals met het zorg- en ondersteuningsaanbod voor dementie op jonge leeftijd in kaart te brengen. De vragenlijst inventariseert de regionale implementatiegraad van de zorgstandaard dementie op jonge leeftijd vanuit het perspectief van zorgprofessionals betrokken bij de zorg of ondersteuning van jonge mensen met dementie en, of hun naasten.

Download: Regioscan: Ervaringen van professionals met de zorg en ondersteuning aan mensen met dementie op jonge leeftijd (zie downloads)

Praatplaat

De praatplaat ‘de stappen naar een zorgprogramma’ is bedoeld als werkvorm om in groepsvorm aan de slag te gaan met visieontwikkeling en het maken van een actieplan. Print het pdf-document in groot formaat en plak hem aan de wand. Gebruik de poster als ‘praatplaat’; en ga gezamenlijk alle thema’s (figuren) langs. Plak post-its met steekwoorden op om afspraken vast te leggen. Verwerk de afspraken en beslissingen naderhand uit in worddocument; een creatieve vorm om samen de eerste contouren van het zorgprogramma op te stellen.

Download: Praatplaat ‘de stappen naar een zorgprogramma’ (zie downloads)

Regio’s Drenthe, Eindhoven en Nijmegen hebben hun visie en actieplan uitgewerkt in een regionaal zorgprogramma. Dit document schetst de regionale vertaling die deze regio’s hebben gemaakt van de uitgangspunten uit de Zorgstandaard Dementie met betrekking tot dementie op jonge leeftijd. Onder downloads kunt u de zorgprogramma’s van de drie regio’s inzien: 

• Zorgprogramma Drenthe
• Zorgprogramma Eindhoven
• Zorgprogramma Nijmegen