4 tips om medewerkers te betrekken bij beleid op vrijheid

1. Zorg voor bewustwording van het belang van vrijheidsbeleving

Als het thema ‘vrijheidsbeleving van cliënten’ nog niet (erg) leeft bij de medewerkers in uw organisatie, zullen zij eerst het belang van vrijheidsbeleving in moeten zien. Organiseer bijvoorbeeld een Kick-offbijeenkomst voor alle betrokkenen binnen de organisatie die zich gaan richten op het vergroten van vrijheid van cliënten. Een sterke gezamenlijke start levert tijdens het hele project profijt op. Het biedt tevens een podium voor de betrokkenen om medewerkers te enthousiasmeren, voor te lichten, te activeren of samen een eindbeeld te vormen.

2. Nodig medewerkers uit om hun bevindingen te delen

Medewerkers komen bewust of onbewust zaken tegen die van betekenis kunnen zijn voor het beleid. Daag de medewerker uit om zich bewust te zijn van deze bevindingen en deze op te schrijven. De bevindingen kunnen dienen als input voor het nieuwe beleid. Er zijn verschillende manieren om de bevindingen op te halen: 

1. Observatie is een methode waarbij een medewerker een groep cliënten observeert. Deze observatie kan een uur of langer duren. Na de observatie bespreekt de medewerker dit met de cliënt(en). Bijvoorbeeld: ‘Hé, ik zie dat je een vast programma hebt, wie heeft dat eigenlijk bepaald? Mag je zelf kiezen welke activiteiten erop staan? En als je hier nou eens geen zin in hebt?’ Op deze manier kan een medewerker heel direct inspelen op wat er op dat moment gebeurt. Doel van observeren is om medewerkers bewust te maken en het gesprek met de cliënt aan te gaan over vrijheid. 
2. Bij Luisteren naar verhalen vertellen cliënten en/of verwanten (in een bijeenkomst met medewerkers) een persoonlijk verhaal over hoe zij vrijheidsbeperking binnen de zorg ervaren. Dit verhaal vormt de inleiding voor een gesprek hierover. Naar keuze kunnen één of meerdere ‘vertellers’ een bijdrage leveren. Het verhaal kan tijdens de bijeenkomst verteld worden, maar ook vooraf worden gefilmd. Een interviewvorm kan het makkelijker maken om te vertellen. Toehoorders zijn andere cliënten, medewerkers, bestuurders, managers en teamleiders. Samen nemen zij deel aan de dialoog onder leiding van een gespreksleider. De duur van de bijeenkomst is één tot anderhalf uur.
3. De wandeling is een methode waarbij verwanten/cliënten al wandelend in gesprek gaan met een medewerker. In het gesprek delen de cliënten hun ervaringen met vrijheidsbeperking met de medewerker. Ervaringen worden na de wandeling plenair teruggekoppeld en lessen worden met elkaar gedeeld. Deze methode is geschikt voor een dialoog tussen cliënten, medewerkers van uiteenlopende disciplines en managers. Hierbij geldt een maximaal deelnemersaantal van ongeveer zeven cliënten/mantelzorgers en zeven medewerkers. Het doel is om cliënten en hun verwanten op een ontspannen manier de mogelijkheid te geven om ervaringen te delen met een medewerker en vice versa. 

3. Investeer in het ontwikkelen van kennis en vaardigheden 

Weten uw medewerkers dat ze aandacht moeten geven aan vrijheidsbeperking bij cliënten? En hebben ze genoeg kennis en vaardigheden om hun manier van werken te veranderen? En kunnen ze deze kennis ook in de praktijk toepassen? Bekijk welke scholingsmogelijkheden er zijn. 

4. Houd de aandacht voor vrijheidsbeleving vast

Zijn uw medewerkers bekend met het onderwerp en weten ze hoe ze vrijheidsbeperking kunnen voorkomen? Gezien de waan van de dag is het belangrijk om de aandacht hiervoor vast te blijven houden, en dus het gesprek te blijven voeren en reflectie te geven. Je kunt een kwartiermaker in elk team aanstellen, die ervoor zorgt dat er in het team aandacht wordt besteed aan vrijheid en veiligheid. Bijvoorbeeld in de vorm van gezamenlijke reflectiemomenten aan de hand van casuïstiek: wat zijn dilemma’s waar we tegenaan lopen, welke alternatieven voor onvrijwillige zorg kunnen we toepassen, welke stappen zetten we om de juiste afwegingen te maken?