HuidletselLaatst bijgewerkt op: 18-10-2024
Huidletsel veroorzaakt veel nadelen en vraagt veel zorg. Daarom is het herkennen en voorkomen van huidletsel heel belangrijk. Hoe herkennen we de vormen van huidletsel op tijd? Wat kunnen we doen om het te voorkomen. En wat is de beste behandeling?
Huidletsel is een verzamelnaam voor diverse vormen van huidbeschadiging. Huidletsel is een verbreking van de opbouw van het weefsel. Dit kan te zien zijn door een wond, maar dit hoeft niet. Het kan ook zijn dat je alleen een rode plek ziet.
Huidletsels kunnen op verschillende manier ontstaan. Bijvoorbeeld door:
Ook is er een verschil tussen acute en complexe soorten huidletsel en overig huidletsel. Acuut huidletsel ontstaat plotseling op gezonde huid door een gebeurtenis of voorbeeld. Bijvoorbeeld een trauma, operatie, bijtwond of brandwond. Een complexe wond wordt moeilijk beter door onderliggende oorzaken. Dat kan een lichamelijke oorzaak zijn, maar ook psychosociaal. Bijvoorbeeld door medicijngebruik, immobiel zijn, te weinig kennis of niet goed voor jezelf zorgen. Overig huidletsel zijn bijvoorbeeld skin tears, dermatitis gerelateerd aan incontinentie (IAD), smetten en bloeduitstortingen.
In dit thema vind je informatie over de huidletsels decubitus, smetten, IAD en skin tears.
Naast het herkennen, voorkomen en het behandelen van huidletsel is ook het meten belangrijk. Meten speelt een belangrijke rol bij hoe zorgorganisaties het risico op decubitus kunnen verminderen. Lees op deze pagina meer over het meten van huidletsel.
Er bestaan verschillende soorten huidletsel. De definitie van ieder huidletsel is verschillend. Per vorm van huidletsel zijn er andere plaatsen op het lichaam die een risico vormen. We beschrijven hier 4 vormen van huidletsel:
Vanaf dertig jaar begint de huid te verouderen. De huid vernieuwt zich minder snel. Bij het ouder worden, neemt het aantal cellagen af. Dit maakt de huid dunner en kwetsbaarder. Hierdoor genezen wondjes minder snel en zijn bloedvaten beter te zien. Daarnaast neemt het aantal bloedvaten af, waardoor de doorbloeding vermindert. Door minder talgklieren en een vermindert vochtgehalte heb je een drogere huid. Het afnemen van elastinevezels vermindert de elasticiteit van de huid. Al deze factoren (verdroging, minder doorbloeding, dunnere huid) zorgen ervoor dat de huid gemakkelijker beschadigt en minder snel herstelt.
Decubitus is een plaatselijke beschadiging van de huid en/of onderliggend weefsel.
Decubitus wordt veroorzaakt door drukkrachten en/of schuifkrachten. Vaak vlak bij een botuitsteeksel. Bijvoorbeeld het stuitje of de ellenbogen. Dit kan ontstaan door de inwendige druk van het lichaamsgewicht. Maar ook door de druk van buitenaf van (medische) hulpmiddelen op de huid. Zoals een katheterslang. Of door schuifkrachten tussen de huid en de onderlaag.
De druk en/of schuifkrachten zorgen ervoor dat de bloedvaten worden afgeklemd. De afgeklemde bloedvaten kunnen dan geen zuurstof en voeding meer naar de huid en weefsels toebrengen. En ze kunnen afvalstoffen niet afvoeren. Dit zorgt uiteindelijk tot weefselbeschadiging en celdood.
De onderstaande cliëntgroepen hebben altijd een verhoogd risico op decubitus:
Wat zijn de 4 stadia van decubitus?
Categorie 1: niet-wegdrukbare roodheid bij een intacte huid
Categorie 2: verlies van een deel van de huidlaag of blaar
Categorie 3: verlies van een volledige huidlaag
Categorie 4: verlies van een volledige weefsellaag (spier/bot zichtbaar)
Niet te definieren groepen:
Wat te doen bij decubitus? De 5 tips die hieronder staan helpen jou op weg om decubitus te voorkomen:
Hier moet je op letten bij het behandelingen van wonden:
Huidletsel dat ontstaat door druk of door incontinentie zijn moeilijk van elkaar te onderscheiden. Dit geldt vooral voor letsel op de stuit. Als er huidletsel ontstaat door incontinentie, dan is dat gebied extra gevoelig voor het ontstaan van decubitus. Maar incontinentie zonder de combinatie met druk- en/of schuifkrachten veroorzaakt geen decubitus.
De medische naam van smetten is intertrigo. De officiële definitie van smetten is: “Smetten is een in de grote huidplooien gelokaliseerde, oppervlakkige huidaandoening welke zich kenmerkt door altijd roodheid (erytheem) aan beide zijden van de plooi. Daarnaast kunnen een of meerdere van de volgende symptomen voorkomen: verweking (maceratie), scheurtjes (fissuren), kapotte huid (erosies), nattende huid of korstvorming”.
Smetten wordt verdeeld in 3 vormen:
Smetten herken je aan (glanzende) roodheid van de huid. Deze roodheid is zichtbaar aan beide zijden van de plooi (spiegelvormig). De huid kan ook nat zijn en verweken. Er kunnen scheurtjes, wondlijnen en slijtage van de huidlaag zichtbaar zijn. Soms is er ook korstvorming aanwezig.
Klachten die cliënten met smetten hebben, zijn:
Bij geïnfecteerde smetten zijn er ook 1 of meer van onderstaande kenmerken aanwezig:
Smetten komt meestal voor op plekken waar huid-op-huidcontact is. Zoals in de grote huidplooien. Grote huidplooien zijn de liezen, oksels, bilnaad, buikplooi en onder de borsten. Smetten wordt veroorzaakt door de aanwezigheid van warmte en vocht en onvoldoende luchtcirculatie. Hierdoor ontstaat verweking van de huidlaag. Daardoor kan de hoornlaag makkelijker beschadigen en maakt de kans op infecties groter.
Preventieve maatregelen om smetten te voorkomen zijn:
Een skin tear is een stuk losgetrokken opperhuid. Dit wordt een huidflap genoemd.
Reinig een skin tear met lauw water. Laat de kraan even doorstromen. Stop mogelijk bloeden door 10 minuten achter elkaar druk uit te oefenen op de skin tear. Leg het deel van de huidflap dat mogelijk nog aanwezig is terug.
Gebruik altijd een siliconen wondcontactlaag als eerste verbandlaag. Zorg dat het verband 2 centimeter overlapt op de gezonde huid. Gebruik een absorberend verband wanneer dit nodig is. Fixeer de verbanden met een rekbaar fixatiewindsel.
Vanaf dertig jaar begint de huid te verouderen. De huid vernieuwt zich minder snel. Bij het ouder worden, neemt het aantal cellagen af. Dit maakt de huid dunner en kwetsbaarder. Hierdoor genezen wondjes minder snel en zijn bloedvaten beter te zien. Daarnaast neemt het aantal bloedvaten af, waardoor de doorbloeding vermindert. Door minder talgklieren en een vermindert vochtgehalte heb je een drogere huid. Het afnemen van elastinevezels vermindert de elasticiteit van de huid. Al deze factoren (verdroging, minder doorbloeding, dunnere huid) zorgen ervoor dat de huid gemakkelijker beschadigt en minder snel herstelt.
Het Payne-Martin-classificatiesysteem benoemt 3 categorieën skin tears:
Categorie 1: Skin tear zonder weefselverlies
Categorie 2: Skin tear met gedeeltelijk weefselverlies
Categorie 3: Skin tear waarbij de volledige epidermale (opperhuid) flap is verdwenen
Een skin tear is een wond die meestal op de armen en benen van oudere volwassenen ontstaat als gevolg wrijving of wrijving in combinatie met schuifkrachten. De opperhuid (epidermis) komt los van de lederhuid (dermis) of de opperhuid én de lederhuid komen los.
Huidletsel dat ontstaat door langdurig huidcontact met urine of feces heet dermatitis gerelateerd aan incontinentie (IAD). Het bijtende (etsende) effect van bijvoorbeeld urine en feces kan de huid verweken. Er ontstaat roodheid en de oppervlakkige huidlagen kunnen stuk gaan.
