HuidletselLaatst bijgewerkt op: 02-05-2025
Huidletsel heeft veel nadelen en vraagt veel zorg. Daarom is het heel belangrijk om huidletsel te herkennen en te voorkomen. Hoe herkennen we de vormen van huidletsel op tijd? Wat kunnen we doen om het te voorkomen. En wat is de beste behandeling? Dat lees je op deze pagina.
Huidletsel is een verzamelnaam voor verschillende vormen van huidbeschadiging. Huidletsel is een verbreking van de opbouw van het weefsel. Dit kan te zien zijn als een wond, maar dit hoeft niet. Het kan ook zijn dat je alleen een rode plek ziet.
Huidletsel kan op verschillende manier ontstaan. Bijvoorbeeld door:
Er is een verschil tussen acute, complex en overig huidletsel. Acuut huidletsel ontstaat plotseling op gezonde huid door een gebeurtenis. Bijvoorbeeld een ongeluk, operatie, bijtwond of brandwond.
Complex huidletsel wordt moeilijk beter door onderliggende oorzaken. Dat kan een lichamelijke oorzaak zijn, maar ook psychosociaal. Denk bijvoorbeeld aan medicijngebruik, niet (goed) kunnen bewegen of niet goed voor jezelf zorgen.
Daarnaast is er overig huidletsel. Dit zijn bijvoorbeeld skin tears, dermatitis gerelateerd aan incontinentie (IAD), smetten en bloeduitstortingen.
In dit thema vind je informatie over de huidletsels decubitus, smetten, IAD en skin tears.
Naast herkennen, voorkomen en behandelen is het ook belangrijk huidletsel te meten. Meten helpt zorgorganisaties het risico op decubitus te verminderen. Lees op deze pagina meer over huidletsel meten.
Er zijn verschillende soorten huidletsel. Iedere vorm van huidletsel heeft een andere definitie. Per vorm zijn er andere plaatsen op het lichaam die risico lopen. We beschrijven hier 4 vormen van huidletsel:
Vanaf 30 jaar begint je huid te verouderen. De huid vernieuwt zich minder snel en het aantal cellagen neemt af. Dit maakt de huid dunner en kwetsbaarder. Hierdoor genezen wondjes minder snel en zijn bloedvaten beter te zien.
Daarnaast neemt het aantal bloedvaten af. Dat zorgt voor een minder goede doorbloeding. Door minder talgklieren en een lager vochtgehalte krijg je ook een drogere huid. En de huid wordt minder elastisch doordat het aantal elastinevezels afneemt.
Al deze factoren (verdroging, minder doorbloeding, dunnere huid) zorgen dat de huid makkelijker beschadigt en minder snel herstelt.
Decubitus is een plaatselijke beschadiging van de huid en/of onderliggend weefsel.
Decubitus wordt veroorzaakt door drukkrachten, schuifkrachten of een combinatie daarvan. Vaak gebeurt dit vlak bij een botuitsteeksel, zoals het stuitje of de ellebogen. Decubitus kan ontstaan door druk van binnenuit van het lichaamsgewicht. Maar het kan ook komen door de druk van buitenaf van (medische) hulpmiddelen op de huid, zoals een katheterslang. Of het ontstaat door schuifkrachten tussen de huid en de onderlaag.
De drukkrachten en schuifkrachten knellen de bloedvaten af. Die bloedvaten kunnen dan geen zuurstof en voeding meer brengen naar de huid en het weefsel eronder. En ze kunnen geen afvalstoffen meer afvoeren. Dit zorgt uiteindelijk voor schade aan het weefsel en dode cellen.
De 4 stadia van decubitus zijn:
Niet te definiëren groepen:
De onderstaande cliëntgroepen hebben altijd een hoger risico op decubitus:
Deze 5 tips helpen jou om decubitus te voorkomen:
Hier moet je op letten bij wonden van decubitus:
Het is moeilijk het verschil te zien tussen huidletsel dat ontstaat door druk en huidletsel door incontinentie. Dit geldt vooral voor letsel op de stuit. Bij huidletsel door incontinentie is dat gebied extra gevoelig voor het ontstaan van decubitus. Maar incontinentie zonder de combinatie met drukkrachten en/of schuifkrachten veroorzaakt geen decubitus.
Smetten is een oppervlakkige huidaandoening. De medische naam is intertrigo. Smetten ontstaat in de grote huidplooien. Je herkent smetten aan roodheid (erytheem) aan beide kanten van een plooi. Er zijn ook andere symptomen mogelijk waar je rekening mee moet houden:
Smetten wordt verdeeld in 3 vormen:
Smetten herken je aan (glanzende) roodheid van de huid. Deze roodheid is zichtbaar aan beide kanten van de plooi (spiegelvormig). De huid kan ook nat zijn en verweken. Er kunnen scheurtjes, wondlijnen en slijtage van de huidlaag zichtbaar zijn. Soms is er ook korstvorming.
Klachten die cliënten met smetten hebben, zijn:
Bij geïnfecteerde smetten zijn er ook 1 of meer van onderstaande kenmerken aanwezig:
Smetten komt meestal voor op plekken waar huid-op-huidcontact is. Dit gebeurt veel in de grote huidplooien, namelijk:
Smetten ontstaat als de huid warm en vochtig is en er niet genoeg lucht bij komt. Dat zorgt voor verweking van de huidlaag. De hoornlaag kan dan makkelijker beschadigen en de kans op infecties wordt groter.
Dit kun je doen om smetten te voorkomen:
Een skin tear is een stuk losgetrokken opperhuid. Dit wordt ook wel een huidflap genoemd.
Maak een skin tear eerst schoon met lauw water. Laat de kraan even doorstromen. Stop bloeden door 10 minuten lang op de skin tear te drukken. Leg het deel van de huidflap dat er mogelijk nog zit terug.
Gebruik altijd een siliconen wondcontactlaag als eerste verbandlaag. Zorg dat het verband 2 centimeter overlapt op de gezonde huid. Gebruik een absorberend verband als dat nodig is. Maak de verbanden vast met een rekbaar fixatiewindsel.
Het Payne-Martin-classificatiesysteem noemt 3 categorieën skin tears:
Een skin tear is een wond die meestal op de armen en benen van ouderen ontstaat. Dit komt door wrijving, mogelijk in combinatie met schuifkrachten. De opperhuid (epidermis) komt dan los van de lederhuid (dermis) of de opperhuid en de lederhuid komen allebei los.
Huidletsel door langdurig huidcontact met urine of ontlasting heet dermatitis gerelateerd aan incontinentie (IAD). Urine en ontlasting hebben een bijtend (etsend) effect op de huid, waardoor die kan verweken. Er ontstaat roodheid en de oppervlakkige huidlagen kunnen stuk gaan.
