Portretreeks Reablement: ‘In de zorg willen we vaak te lief voor iemand zijn’

Waarom is het volgens jou belangrijk om aan zelfredzaamheid te werken?

‘Aandacht voor reablement, brengt ook een stukje respect met zich mee. Mensen willen graag zelfstandig dingen doen, dan voelen ze zich nuttig. Ik denk daarnaast vaak: 'Hoe zou ik het vinden als er continu mensen in mijn huis komen om mij te helpen?'Je hebt als persoon dan niet meer het gevoel dat je op jezelf woont. Daarover ga ik bijvoorbeeld in gesprek met mensen. We zeggen vaak: “Ik begrijp u”, maar dat is niet zo. Ik begrijp het tot op zekere hoogte. “Vertelt u het mij eens”, is een beter gesprek. Dat gesprek is nog wel belangrijker dan fysieke zorg geven. Het gaat om: “hoe voelt de persoon zich?”’

Wat maak je mee in je praktijk?

‘Een cliënt van ons is een mevrouw die het altijd heel prettig vond dat wij alles voor haar deden. We zijn op een gegeven moment het gesprek met haar aangegaan over hoe ze haar medicatie weer zelf kan innemen. Toen werd ze boos.’

‘Ik ben toen een tijdje bij haar gaan zitten en heb gevraagd waarom zij boos was. Ze vertelde toen dat ze bang was dat we helemaal niet meer zouden komen. Ik zei dat dit niet het geval zou zijn. Ik vroeg ook: “Wat maakt dat u het niet wil proberen met de Medido?” Dat leverde een gesprek op waarna ze juist heeft ingestemd met de Medido.’

‘Het belangrijkste is om tot de kern te komen waarom iemand iets wel of niet wil of kan. Stel dat deze mevrouw straks alles zelf kan, dan willen we haar toch een klankbord bieden.’

‘Er komt ook een vrijwilliger bij deze mevrouw die de tijd voor haar neemt en bijvoorbeeld ondersteuning biedt bij het nemen van beslissingen. Vaak willen we te lief voor iemand zijn. Dan sluipen bepaalde patronen erin en is het moeilijker om hierover in gesprek te gaan. Door het gesprek aan te gaan, vinden we oplossingen om nieuwe patronen te vormen en de zelfredzaamheid te vergroten.’

Hoe ga jij om met tijd bij reablement?

‘Hoeveel tijd je nodig hebt, kan bij eenzelfde persoon verschillen. De ene dag is de andere niet en daar houd ik rekening mee. Bij iemand met dementie kost het aantrekken van de kousen bijvoorbeeld meer tijd, maar iemand krijgt dan wel de mogelijkheid om het zelf te doen. Als je wil dat mensen het zelf doen, dan moet je ze ook de ruimte geven om het zelf te doen.’

‘Als ik meer tijd nodig heb, dan neem ik die tijd gewoon. Ik vertrouw erop dat ik de tijd later wel terugkrijg. Soms ben ik dan wel wat later bij de volgende cliënt. Maar dan zeg ik tegen deze cliënt: “Als ik bij u ben en u heeft iets extra’s nodig, dan hoopt u ook dat ik wat langer blijf.”’

‘Wel mis ik soms het vertrouwen in de wijkverpleging: we weten heus wel dat het geld kost en dat je het op een bepaalde manier moet organiseren. Ik weet immers heel goed hoe ik dat het beste kan doen en ik kan het altijd verantwoorden.’

Hoe stimuleer jij de zelfredzaamheid?

‘Een mevrouw belde me met de vraag of we haar broer wilden gaan douchen. We konden samen alleen geen medische reden vaststellen voor hulp bij het douchen. Ze had haar verzoek aan ons nog niet met haar broer besproken, omdat ze dit lastig vond. Daarom stelde ik voor om dit met z’n drieën te bespreken.’

‘Ik had in dat gesprek een bemiddelende rol. Uiteindelijk benoemde zij haar zorgen en bood aan om haar broer te helpen met een paar kleine handelingen. Toen kon ik uit het gesprek stappen en gingen zij samen verder. Deze vraag van mevrouw heeft mij niet veel tijd gekost: 30 minuten voor het telefoontje met mevrouw, 30 minuten een huisbezoek bij de heer samen met zijn zus en 15 minuten een telefoontje met de mevrouw over hoe het nu gaat.’

Wat heb je gedaan om de handen op je rug te houden?  

‘Ik heb de zus herhaaldelijk gevraagd naar de reden om onze hulp te vragen bij het douchen. Al snel bleek dat het ook ging om de zorgen die de zus om haar alleenwonende broer had. Ik gaf ook aan: “begrijp je het ook van mijn kant?” We willen zoveel mogelijk mensen helpen die ons echt nodig hebben.’

‘Voor mijzelf zorg ik ook steeds dat ik me bewust de vraag stel: “moet dat wel, is het echt nodig?” Het vergt een andere denkwijze, waarbij ik nog steeds investeer in het ondersteunen van de mensen. Bijvoorbeeld toen de broer aan zijn zus vroeg: “Vind je soms dat ik stink?” De zus wist even niet wat te zeggen, toen heb ik het gesprek weer op gang gehouden.’

‘Mijn schoon is de schoon van een ander niet. Mensen zijn soms rommelig en wonen zo. Het is veel belangrijker om met mensen in gesprek te gaan: “wat heb je nu echt nodig?’

Hoe ga je om met weerstand? 

‘Wij hebben bijvoorbeeld een mevrouw die alles eigenlijk zelf kan, maar haar dochter denkt daar anders over. Dan begin ik met simpele dingen, zoals een druppelbril. Ik laat dan zien hoe die bril werkt. Het gaat met de druppelbril weleens mis, maar zonder druppelbril gebeurt dat ook weleens.‘

‘Ook leg ik in het intakegesprek al uit dat er een noodzaak is om het anders te gaan doen. Vooral bij mensen die al jaren in zorg zijn, is er meer aandacht en uitleg nodig waarom dit belangrijk is.’

Hoe pak je zelfredzaamheid met je team op?

‘Ik leg mijn collega’s uit dat sommige cliënten het gebruik van bijvoorbeeld technologie lastig vinden, maar dat we er wel iets mee moeten. Belangrijk is om dit op een vriendelijke manier met cliënten te bespreken. Je kunt bijvoorbeeld tegen cliënten zeggen: “Geef het een kans, we begeleiden je erin hoe je dat kunt doen.”’

‘Soms concludeer je met elkaar dat je iemand niet meer naar het toilet gaat helpen, maar gaat ondersteunen in hoe diegene het zelf kan doen. Ik hoor dan van collega’s: “Ja maar, ik weet niet wat ik dan moet zeggen.” En ook daar kun je je collega in begeleiden.’

Welke tips heb je voor collega’s? 

• Neem de rust en ruimte om mensen de kans te geven het zelf te gaan doen.
• Neem de tijd die je denkt nodig te hebben. Uiteindelijk komt het je toe. Het kost eerst meer tijd, daarna minder.
• Sta stil bij waarom jij iets doet voor mensen.
• Laat de indicatietijd los. We zijn niet allemaal hetzelfde. Hoeveel tijd je voor iets nodigt hebt bij iemand verschilt dus ook.