Natuur maakt gelukkig in huize Pennemes
Gepubliceerd op: 21-01-2019
Bij Pennemes in Zaandam, een grote instelling met verschillende soorten zorg, is een aantal jaar geleden het roer rigoureus omgegaan. De focus ligt hier nu op een gezonde leefomgeving die het wonen ook nog eens veel leuker heeft gemaakt. Innovatie-adviseur Rutger de Graaf, bewoonster Nel Koedooder en activiteitenbegeleidster Nicoline Kok vertellen waarom veel meer verpleeghuizen een dergelijke stap zouden moeten en kunnen maken.
Innovatie hoeft niet duur te zijn
Waarom is bij Pennemes het roer omgegaan? ‘Pennemes is een zorginstelling als vele andere in Nederland. Midden in een woonwijk, jaren zeventig-bouw en eigenlijk een betonnen blokkendoos. Wij wilden de omgeving gezonder maken, het woonplezier verhogen en tegelijkertijd de aanpassing laagdrempelig en betaalbaar te houden’, zegt De Graaf.
Groen en gelukkig
Het uitgangspunt is: ‘hoe kunnen we mensen zo gelukkig mogelijk oud laten worden?’ Uit vele onderzoeken is gebleken dat natuur daar bij kan helpen. Natuur en groen maakt gelukkig; het laat mensen bewegen, je komt buiten en krijgt dus zonlicht en frisse lucht, mensen slapen daardoor beter. Mensen maken sneller contact en dat werkt weer tegen eenzaamheid en somberheid. ‘De natuur werd onze leidraad’, verduidelijkt de innovatieadviseur.
Allereerst is de binnentuin aangepakt. Het is nu een fijne wandeltuin waar van alles te zien en te beleven is. Er staan vlinderkasten, er hangen maar liefst 215 vogelkasten, er staat een volière en er scharrelen kippetjes. Zijdehoenders, want die houden van knuffelen. De tuin nodigt uit om doorheen te wandelen, ook met minder mooi weer. En levert gesprekstof op voor bewoners onderling en hun mantelzorgers.
Dakterras met konijnen en kippen
Naast de binnentuin is er ook een groot dakterras gerealiseerd waar een bijenkorf staat, konijnen zitten en kippen rondscharrelen. ’De kippen moesten even wennen dat ze op vijf hoog wonen. Soms fladdert er eentje naar beneden’, lacht Kok. Gelukkig overleven ze de parachutesprong en worden ze altijd weer snel gevangen door buurtbewoners.
Ook binnen is er veel veranderd. Door het hele gebouw staan luchtzuiverende planten; op sommige plekken zijn hele wanden met gezonde planten bekleed. Er is een luchtfiltersysteem geïmplementeerd en we meten de hoeveelheid licht met mobiele luxmeters. Van zonlicht worden mensen blij dus de activiteiten worden afgestemd op zoveel mogelijk zonlicht vangen.
Dieren zijn welkom
‘Onze groene omgeving nodigt uit tot bezig zijn. Alles wat groeit heeft verzorging nodig. Planten moeten water krijgen en misschien bijgeknipt worden en dieren moeten eten en drinken. Vandaar dat wij het onder bewoners aanmoedigen om dieren te houden’, zegt de innovatie-adviseur.
Op de afdeling voor dementie wonen nu dan ook een kat, tot voor kort een hond en verschillende vogeltjes. Personeel mag de eigen hond mee naar het werk nemen, mits deze past in de groep en sociaal is. De bewoners vinden het prachtig!
Herinneringen ophalen
Activiteitenbegeleidster Kok: ‘Je ziet bewoners opleven en stralen zodra ze een dier op schoot krijgen. Het doet mensen zichtbaar zo goed. En dat geldt ook voor de activiteiten die we doen met groen. Leg wat takken en bloemen op tafel en mensen gaan automatisch iets maken of beginnen te vertellen over een herinnering die zij hebben aan een bepaalde bloem of geur. Natuur doet iets met mensen.’
Allergie en onhygiënisch?
Maar hoe zit dat met mogelijke allergieën, hygiëne en dierenwelzijn? ‘Veel verpleeghuizen beredeneren vanuit een ‘nee’ in plaats vanuit een ‘ja, tenzij’, zoals dat hier gebeurt. Natuurlijk, als iemand een allergie heeft, houden we daar rekening mee. Dan verhuist het dier naar een andere afdeling of tijdens de intake zoeken we kamer wat verder weg van het dier. Er is meestal wel een mouw aan te passen’, zegt De Graaf nuchter.
Meer betrokkenheid en meer vrijwilligers
Het betrekken van de natuur bij de zorginstelling heeft nog meer voordelen. Het geeft bewoners iets te doen. Zo verzorgt mevrouw Nel Koedooder de vogels en kippen in binnentuin. ‘Ik woonde hier al voor de veranderingen en toen was het hier gewoonweg saai. Nu niet meer! Ik geniet van de vogels en van de mensen die weer van hen genieten. En ik krijg hulp van buurtbewoner Ton bij het schoonmaken van de hokken. Ontzettend gezellig!’
Naast meer betrokkenheid van buurtbewoners, merken ze bij Pennemes dat ze ook makkelijker aan vrijwilligers komen. ‘Er zijn veel mensen die denken dat ze liever met dieren werken. Die komen dankzij de dieren nu bij ons binnen en dan blijken ze ook ontzettend goed met ouderen overweg te kunnen. Mooi gezicht!’
Gratis activiteiten
Daarnaast vinden natuurgerelateerde organisaties, zoals bijvoorbeeld de vogelwacht, het nu ineens leuk om lezingen te komen geven. ‘Ze kunnen onze tuin nu gebruiken om wat te vertellen. We hebben hier bijvoorbeeld een kolonie halsbandparkieten zitten. Zo hebben wij er gratis activiteiten bij’, zegt De Graaf.
Volgens De Graaf is er bij Pennemes heel veel in positieve zin veranderd met minimale middelen en investeringen. ‘Het is gewoon elke dag een beloning om te zien hoe bewoners genieten van het buitenzijn, de activiteiten, de dieren en de vele vrijwilligers die tijd met ze doorbrengen. En het heeft echt niet de wereld gekost…’