Hulpmiddelenspreekuur voor steunkousen is slim succes
Gepubliceerd op: 17-01-2024
Hoe kun je een zorghandeling terugdringen die geen toegevoegde waarde heeft? Zorgorganisatie Careyn bedacht een spreekuur dat mensen leert om met een hulpmiddel steunkousen aan en uit te trekken. En met succes! Het leverde voor de wijkverpleging bijna 20% tijdswinst op, meldt ZonMw op hun website.
Als iemand weet hoe effectief een hulpmiddel kan zijn bij het aan- en uittrekken van steunkousen, dan is het ergotherapeut Klaske Jongsma, die bij Careyn werkt: ‘Het grootste probleem voor veel ouderen is dat ze vanwege hun ouderdom niet goed meer kunnen bukken en niet meer bij hun voeten kunnen’, vertelt ze. ‘De meeste hulpmiddelen zijn dan ook armverlengend. Het gaat om apparaten waar je de steunkous aan vastmaakt, zodat je zonder te bukken je voeten in de kous kunt doen, waarna het apparaat de kous omhoogtrekt. Dat wordt meestal gecombineerd met een glijzak, die de weerstand op het been vermindert.’
Meteen blij
Careyn startte in maart 2023 met een hulpmiddelenspreekuur voor steunkousen, dat eens in de 2 weken plaatsvindt en waar telkens ruimte is voor 4 cliënten. Wijkverpleegkundige Sabine was meteen blij met het spreekuur: ‘Nu had ik een prachtig instrument in handen om tegen huisartsen te zeggen: “Meld mensen niet automatisch aan voor steunkousenzorg door het wijkteam, maar laat ze eerst naar het hulpmiddelenspreekuur voor steunkousen komen.” Wij bekijken dan of iemand in staat is om het met een hulpmiddel zelf te doen. Zo niet, dan gaat het over gepaste zorg en kunnen mensen alsnog bij het wijkteam terecht.’ Behalve via de huisarts weten mensen het spreekuur ook te vinden via de wijkteams van Careyn en via de Utrechtse steunkousenleverancier Livit. Heel incidenteel melden mensen zichzelf aan.
‘Vroeger nam de wijkzorg zowat alle zorg voor z'n rekening. Nu is ons motto: wat de cliënt zelf kan, doet de cliënt zelf.’
Bijna 20% tijdswinst
Wat is in cijfers het effect van het spreekuur? Milou, onderzoeker bij Erasmus MC, heeft ze paraat. Het wijkteam bespaarde het eerste half jaar 9 uur en 55 minuten uur per week aan steunkousen uit- en aantrekken op een totaal van 51 uur en 45 minuten steunkousenzorg. ‘Dus dat scheelt bijna 20%. Ook zijn er 4 cliënten uit zorg gegaan, omdat ze het nu zelfstandig kunnen zonder hulp van de wijkverpleegkundige. Bovendien komt er bijna geen nieuwe aanmelding meer bij omdat huisartsen cliënten doorsturen naar het hulpmiddelenspreekuur voor steunkousen. Dus het scheelt ook dat er geen wijkverpleegkundige op pad hoeft voor een indicatiegesprek. Uiteraard blijft er altijd een groep cliënten over voor wie steunkousenzorg passende zorg is.’
‘Met de 10 uur die Careyn bespaart, creëren ze ruimte op de wachtlijst of wordt de werkdruk verminderd.’
Reacties cliënten
Niet alle cliënten zijn meteen enthousiast over het idee om zelf steunkousen aan te trekken, zegt Klaske eerlijk: ‘Soms denken ze: “Dat is moeilijk” of “Ik weet niet of ik het wel kan”.’ Wat ook relatief vaak voorkomt, is dat mensen al wijkzorg hebben en gehecht zijn aan dat contact en die aandacht. De weerstand is veel kleiner als we mensen vanaf het begin vertrouwd maken met zelfstandigheid.’ Maar gelukkig zijn de meeste gebruikers enthousiast. Klaske: ‘Eén vrouw begon ermee op donderdag en op maandag kreeg ik al een appje van haar dochter: “Het is fantastisch! Hadden we dit hulpmiddel niet eerder kunnen krijgen?” Mensen krijgen weer meer vrijheid. Soms moeten die kousen 's avonds om 7 uur al uit, omdat dan de thuiszorg komt. Maar het is beter om ze gewoon te dragen tot je naar bed gaat. Het geeft mensen veel meer zelfstandigheid en regie. Van wachten wordt niemand blij.
Reacties zorgmedewerkers
En hoe is deze nieuwe aanpak voor de zorgprofessionals? Milou hoorde recent in een bespreking dat sommigen bang zijn dat ze straks hun uren niet meer kunnen maken. ‘Maar je kunt ook eventueel ondersteunen in andere teams waar een tekort is aan personeel. Het allermooiste is als medewerkers zelf gaan meedenken: is deze zorg wel echt nodig en kan deze cliënt niet zelfredzamer zijn?’ Sabine: ‘Die houding vergt ook een ander gesprek bij je cliënten. Die verschuiving zie ik binnen Careyn steeds meer plaatsvinden.’ Milou beaamt dat: ‘Ik ben nu 2 jaar bezig met dit onderzoek en ik zie in Sabines team de houding veranderen. Collega's geven zelf aan of de zorg gepast is bij cliënten of niet. Ze gaan inderdaad meedenken.’
Het vervolg
Wie zijn er nodig om van deze aanpak een succes te maken? De huisartsen doen enthousiast mee en verwijzen cliënten naar het hulpmiddelenspreekuur voor steunkousen, weet Sabine: ‘Ik krijg al maanden vrijwel geen cliënt meer aangemeld voor steunkousenzorg. Mensen gaan eerst naar het spreekuur.’ Bij ziekenhuizen ziet ze ruimte voor verbetering: ‘Laatst vroeg een ziekenhuis zorg aan voor 7x douchen. De betreffende cliënte was namelijk benauwd en had ondersteuning nodig. Maar zelf vond ze 2x ondersteuning in de week genoeg. Uiteindelijk is ze slechts anderhalve week in zorg geweest. Maar toen hadden wij wel een indicatie gedaan en zorg ingezet. Ziekenhuizen kunnen nog beter met een cliënt in gesprek gaan vóórdat ze een cliënt doorzetten naar een wijkteam.’