Respijtzorg: adempauze voor mantelzorgers

Vormen van respijtzorg

Er zijn verschillende vormen van respijtzorg. Welke vorm geschikt is, hangt af van de zorgsituatie en de voorkeuren van de mantelzorger én de zorgvrager. 

Respijtzorg light 

Bij respijtzorg light gaat de cliënt iets leuks doen. Denk aan activiteiten als groepswandelen, wennen op de dagopvang of samen op vakantie. De mantelzorger mag eraan meedoen, maar dat hoeft niet. 

Aanwezigheidszorg 

Aanwezigheidszorg betekent dat iemand anders bij de cliënt thuis blijft. De mantelzorger kan dan even iets voor zichzelf doen. 

Dagopvang

Met dagopvang gaat de cliënt één of meer dagen ergens anders heen. De cliënt gaat bijvoorbeeld naar een buurthuis, wijkcentrum of zorgboerderij. De mantelzorger heeft dan de hele dag voor zichzelf.  

Logeeropvang 

Kies je voor logeeropvang? Dan gaat de cliënt één of meerdere nachten ergens logeren. Dat kan in een logeerhuis, zorghotel of gastgezin zijn. 

Wetten en financiering respijtzorg

Respijtzorg wordt door de overheid gefinancierd. Dat gebeurt via verschillende wetten: 

• respijtzorg light: Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo)
• aanwezigheidszorg: Wmo of aanvullende Zorgverzekeringswet (Zvw)
• dagopvang: Jeugdwet, Wet langdurige zorg (Wlz) of Wmo
• logeeropvang: Jeugdwet, Wlz, Wmo of Zvw

Hoe zet je respijtzorg met succes in?

Het is belangrijk dat de mantelzorger en naaste weten wat er mogelijk is met respijtzorg en wat hen helpt. Alleen zo wordt iedereen beter van respijtzorg.

De Piramide respijtzorg

De Piramide respijtzorg laat de mantelzorger en zorgvrager zien hoe ze respijtzorg zo goed mogelijk kunnen inzetten. Daarvoor doorlopen ze de 3 stappen uit dit model:

1. respijtbehoefte
2. respijtaanbod
3. respijteffect

Praten met de mantelzorger

Zorgprofessionals kunnen ook mantelzorgers helpen door met hen te praten over de volgende onderwerpen: 

• Andere verantwoordelijkheden: kan de mantelzorger de zorg combineren met bijvoorbeeld werk of gezin?
• Mening over mantelzorg: voor veel mantelzorgers is de zorg een logische plicht. Maar houdt de mantelzorger wel rekening met de eigen gezondheid?
• Kennis over respijtzorg: wat weet de mantelzorger over respijtzorg en het aanbod?
• Omgaan met de situatie: hoe kijkt de mantelzorger tegen de zorg aan? Is het een last of blijft hij of zij er positief onder?
• Steun uit de omgeving: hoe meer hulp een mantelzorger krijgt uit de omgeving, des te minder er behoefte is aan respijtzorg. Hoe zit dit bij de mantelzorger?

Toeleiding respijtzorg

De mantelzorger en naaste krijgen begeleiding op weg naar de juiste respijtzorg. Die begeleiding bestaat uit:

• de vraag in beeld krijgen
• voorlichting geven
• in gesprek gaan over gebruik
• doorverwijzen of regelen

Hulp met respijtzorg regelen

Er zijn verschillende professionals die kunnen helpen om respijtzorg te regelen: 

• wijkteam
• Wmo-consulent
• mantelzorgconsulent
• casemanager
• cliëntondersteuner
• mantelzorgmakelaar 

Succesvol samenwerken aan respijtzorg

Verschillende organisaties helpen om respijtzorg mogelijk te maken. Het is daarbij nodig dat de organisaties goed samenwerken. Maar in de praktijk is dat niet altijd eenvoudig. Om hierbij te helpen zijn er 5 voorwaarden bedacht waar een goede samenwerking aan moet voldoen:  

• Ambitie: duidelijke doelen formuleren waar iedereen achterstaat.
• Belangen: kijk wat het beste is voor de mantelzorger en de zorgvrager. Maar houd ook rekening met wat de betrokken organisaties willen. 
• Relatie: maak tijd vrij om elkaar beter te leren kennen.
• Organisatie: spreek af hoe jullie de samenwerking organiseren. Zo ontstaan er geen misverstanden.
• Proces: beoordeel regelmatig het proces en kijk of jullie nog op de goede weg zitten.

Infographic respijtzorg

In de infographic 'Respijtzorg: een adempauze voor mantelzorgers' vind je de informatie van deze pagina in een helder overzicht. Ook vind je uitgebreide informatie over welke wetten en regels er per vorm gelden. Bekijk ook de tools over respijtzorg op deze pagina.