Interview Jolanda: 'Verzorgend leiderschap is voor mij nieuwsgierigheid'

‘Bij mij uit verzorgend leiderschap zich voornamelijk in nieuwsgierigheid’, vertelt Jolanda. 'Nieuwsgierig naar processen, beslissingen en hoe de organisatie in elkaar steekt. Dat zijn onderwerpen die me interesseren.’ Zo merkt Jolanda dat zaken soms ineens anders gaan dan voorheen. ‘Je hoort dat iets wat voorgaande jaren nog wel kon, dit jaar ineens niet meer kan. Dan kun je dat accepteren of je vraagt wat de reden ervan is. Als je dan hoort dat een bepaalde keuze gemaakt is, op basis van financiering of personeelsbezetting, begrijp je het beter.’ 

Onderdeel van een groter geheel

Jolanda gaat een stapje verder dan alleen het zorgen voor de cliënt. Ze kijkt ook naar het grotere geheel waar zij onderdeel van is. ‘Het zit in mij om verder te kijken. Ja, ik ben verzorgende in de wijk, maar ik ben ook onderdeel van de organisatie Icare en van de zorg in Nederland. Alle organisaties streven in principes hetzelfde doel na. Dat voelt als een mooie verbinding. Ik zie anderen als collega’s, niet als concurrent. Tijdens het traject van V&VN voelde ik die verbinding met de andere ambassadeurs sterk. Door het uitwisselen van kennis kunnen we veel van elkaar leren.’ 

De stem van de verzorgende 

Jolanda ziet dat verzorgenden weinig gehoord worden. ‘Het is heel moeilijk om als verzorgende je stem te laten horen en invloed te hebben. Zelfs op teamniveau kan het al lastig zijn. De bijdrage van verzorgenden wordt nog weleens onderschat. Het is mijn persoonlijke missie om dat te veranderen. Verzorgenden zijn degenen die aan het bed staan, dus het is belangrijk om aandacht te geven aan hun visie.’ 

Ga het gesprek aan

Volgens Jolanda werkt het goed om het gesprek aan te gaan. Ze licht een voorbeeld uit: ‘Een cliënt kwam bij ons in zorg omdat ze haar steunkousen niet zelf aan en uit kon krijgen. Op een gegeven moment heb ik de cliënt gevraagd waarom ze de steunkousen moest dragen. Dat was omdat ze een tijd geleden een trombosebeen had gehad. In dat geval werken steunkousen de eerste 2 jaar, maar daarna niet meer.

Na akkoord van de huisarts zijn we gaan afbouwen. Al snel bleek dat de cliënt inderdaad geen steunkousen meer nodig had en konden we de zorg stoppen. Je moet dat natuurlijk wel durven aan te geven, want voor de cliënt is ons dagelijks bezoek gezellig en “het is maar een kwartiertje”. Wanneer je dan toch naar het grotere geheel kijkt met de personeelstekorten, dan zijn het onder andere al die kwartiertjes bij elkaar die het probleem in stand houden.’

Kansen grijpen

Op welke manieren kun je leiderschap tonen? Jolanda geeft aan dat het belangrijk is om kansen te grijpen. ‘Er werd bij ons een corona-enquête uitgezet. Het is dan de kunst om die kans te benutten. Ik schreef mijn suggesties op en gaf redenen waarom ik er op mijn manier tegenaan kijk.’ 

Een ander voorbeeld dat Jolanda beschrijft gaat over het gesprek dat ze met haar teammanager voerde. ‘Eén keer in de maand kwamen we bij elkaar met teammanagers, wijkverpleegkundigen en ik zat daar als enige verzorgende bij. Dat vond ik best wel spannend. Het ging vaak over dingen waar ik weinig mee van doen had. Maar ik ben gebleven om mijn inbreng te leveren. Ik vind het erg belangrijk dat verzorgenden in dit soort structuren worden meegenomen.

Inbreng in kwaliteitsgroepen

Hoe doe je dat dan? Jolanda: 'In de huidige structuur hebben we allerlei kwaliteitsgroepen. Ik strijd ervoor dat er in elk van deze groepen een verzorgende aansluit. Ik sluit momenteel zelf aan bij de bijeenkomst van de voorzitters van de kwaliteitsgroepen. Daar spraken ze laatst over een nieuwe scholing. Direct vroeg ik of die ook voor verzorgenden is. Dat is niet zo. Vervolgens ging ik er niet op in, want je wil niet altijd klagen. Ik heb nu wel weer een zaadje geplant in de hoop dat zij de volgende keer de verzorgende wel meenemen.' 

Dezelfde taal spreken

Volgens Jolanda valt er winst te behalen in de samenwerking tussen zorgmedewerkers en medewerkers die een functie hebben binnen management. ‘Je hebt een andere rol, spreekt een andere taal en hebt een andere werkwijze. Om goed samen te werken moet je daar meer rekening mee houden.’ Jolanda vertelt dat dat niet altijd goed gaat: ‘Vergaderingen worden soms een week van tevoren ingepland. Voor mij is dat niet te doen, want ik ga mijn cliëntenafspraken af en ik kan niet ineens iets afzeggen.’

'Het kwam ook voor dat ik vrij had geregeld voor een overleg. Toen werd het overleg een uur van tevoren geannuleerd. Voor een verzorgende is dat anders dan voor een manager. Ik heb op dat moment ineens geen werk. We moeten elkaar daarin tegemoetkomen. Wat we nu vaak doen is vergaderingen inplannen rond 13:00 uur, dat is een tijdstip dat voor verzorgenden goed uitkomt.’

Tip voor collega’s

Jolanda geeft tot slot een gouden tip aan haar collega’s die aan de slag willen met leiderschap. ‘Stel je vragen. Doe het gewoon! Er bestaan geen domme vragen, ook niet de tweede of derde keer dat je het vraagt. Ga op zoek naar degene die het antwoord kan hebben. Dat gaat je echt helpen.'

• Lees meer over de werkplaats Verzorgend Leiderschap.

Interviewer: Noor Weelink