Handreiking: Ethiek in de zorg

Dilemma 1: mag je iemands vrijheid beperken?

Het haar van mevrouw Peters wordt al jaren door haar dochter geknipt. Mevrouw Peters heeft dementie en is niet meer wilsbekwaam. Sinds kort woont ze daarom in een zorginstelling. Mevrouw Peters vindt het fijn als haar haren netjes geknipt zijn maar heeft een hekel aan de knipbeurt. Ze is erg onrustig en kan niet goed stil blijven zitten. Haar dochter bindt haar daarom vast voor de knipbeurt. Ze wil namelijk niet scheef knippen of uitschieten met de schaar. 

Wat zou jij doen? Bekijk dilemma 1. Bij dit dilemma hoort de download ‘5 handvatten ethiek vrijheidsbeperking’. 

Dilemma 2: wanneer is iemands leven zinvol?

Meneer Jansen heeft 3 maanden geleden de diagnose Alzheimer gekregen. In het diagnosegesprek kreeg hij te horen dat hij eerst een rijtest moet doen als hij wil blijven autorijden. Voor meneer Jansen is autorijden zijn lust en zijn leven. Hij slaagt voor de test maar er wordt wel een oogafwijking gevonden. Als hij zijn rijbewijs wil behouden moet hij zich daarvoor laten behandelen. Zijn vrouw ziet hem liever niet meer autorijden, maar ziet er tegenop om dit met hem te bespreken. Ze weet dat als ze hem niet herinnert aan de medische ingreep aan zijn oog, hij de afspraak waarschijnlijk vergeet. Dan vervalt zijn rijbewijs en is het probleem opgelost. 

Wat zou jij doen? Bekijk dilemma 2. Bij dit dilemma hoort de download ‘5 handvatten ethiek levensvragen’. 

Dilemma 3: mag je afwijken van het protocol?

Meneer de Vries woont thuis en ontvangt thuiszorg. Vanwege zijn slikproblemen krijgt hij, op advies van een arts, gemalen voedsel. Meneer de Vries verzet zich hier heel erg tegen. Eén van de grootste pleziertjes in zijn leven is nu juist lekker eten en uit eten gaan. Meneer de Vries is bang dat zijn kaakspieren verslappen. Ook is hij bang dat het gemalen eten grote invloed zal hebben op zijn spreekvermogen en sociale leven. Na een voetbalwedstrijd met zijn broer kan hij niet meer genieten van een broodje kroket, als dat wordt gemalen. 

Wat zou jij doen? Bekijk dilemma 3. Bij dit dilemma hoort de download ‘5 handvatten ethiek protocol’. 

Dilemma 4: mag ik bij jou in bed?

Mevrouw Vermeulen heeft een milde vorm van dementie. Ze woont met zeven andere bewoners (die ook een milde vorm van dementie hebben) op een woongroep. Mevrouw Vermeulen heeft het daar naar haar zin maar ’s nachts zorgt ze voor onrust. Nadat ze naar bed is gebracht begint ze te dwalen. Mevrouw wordt steeds bij een van de andere medebewoners in bed aangetroffen: ‘even knuffelen’ zegt ze dan. Een man bij wie ze vaak in bed kruipt heeft nog een partner die zelfstandig thuis woont. Zij is hier niet van gediend. Een aantal familieleden van de bewoners en medewerkers vinden dat dit ongewenste gedrag direct moet stoppen. 

Wat zou jij doen? Bekijk dilemma 4. Bij dit dilemma hoort de download ‘5 handvatten ethiek intimiteit seksualiteit’. 

Dilemma 5: wat als een robotkat maatjes wordt met de cliënt?

Mevrouw Peeters is dol op dieren. Toen ze nog thuis woonde had ze twee katten. In het  verpleeghuis waar ze nu woont zijn katten niet toegestaan. Mevrouw Peeters  dringt nu al jaren aan dat ze zo graag weer een huisdier wil. De zorgprofessionals zoeken naar een oplossing en besluiten een robotkat te kopen voor de hele groep. Mevrouw Peeters is dolblij met robotkat Klaartje. Ze laat haar vol trots zien, ook andere bewoners raken gehecht aan de kat. Na een maand wordt de robotkat weggehaald van de groep. De robotkat wordt ook ingezet bij andere bewoners omdat het te duur is om voor elke groep een kat te kopen. Mevrouw Peeters kan niet geloven dat Klaartje weg is en is ontroostbaar. 

Wat zou jij doen? Bekijk dilemma 5. Bij dit dilemma hoort de download ‘5 handvatten ethiek ehealth’. 

Dilemma 6: geeft leefstijlmonitoring een veilig gevoel of is het een inbreuk op privacy?

Mevrouw Jansen heeft lichte dementie. Een zorginstelling wil daarom sensoren in haar huis plaatsen. Zo kan haar zoon Bert, die voor haar zorgt, haar op afstand in de gaten houden. Het monitoren geeft Bert een veiliger gevoel en het ontlast de zorgprofessionals. Mevrouw Jansen vindt het gedoe en wil met rust gelaten worden. Volgens haar is die controle helemaal niet nodig. 

Wat zou jij doen? Bekijk dilemma 6. Bij dit dilemma hoort de download ‘5 handvatten ethiek privacy’. 

Meer informatie over ethiek 

Lees voor meer informatie ook eens de pagina Wat is ethiek in de zorg? Voor wie zich meer wil verdiepen in ethiek is er de pagina Praktische informatie over ethiek met verwijzingen naar meer handreikingen, toolkits, methodes, kenniscentra en meer. Of bekijk eens de Routeplanner bij dilemma's in de zorg.