Slapeloosheid

Vragen

1. Wat is de voornaamste klacht (niet kunnen inslapen, ’s nachts wakker worden, wakker liggen, vermoeidheid/slapen overdag)?
2. Wat is de oorzaak (geluidsoverlast, licht, angst, lichamelijk ongemak, piekeren)?
3. Hoeveel nachten per week heeft cliënt last?
4. Wat is het normale slaappatroon van cliënt (eventueel heteroanamnese)?
5. Heeft cliënt gebruiken/rituelen voor het slapen gaan?
6. Welke medicijnen gebruikt cliënt (pijnstillers, psychofarmaca, bètablokkers)?
7. Drinkt cliënt alcohol, koffie, thee, cola voor het slapen gaan?

Advies

1. Observatie en rapportage van slaapritme van cliënt.
2. Informeren naar gebruiken en gewoontes voor het slapen gaan en deze zoveel mogelijk handhaven.
3. Zorg voor een rustige, goed verduisterde slaapomgeving.
4. Adviseer geen koffie, cola, thee, alcohol of zware lichamelijke inspanning uren voor het slapen gaan.
5. Laat cliënt pas naar bed gaan als cliënt slaperig is.
6. Laat cliënt geen dutjes overdag doen.
7. Indien cliënt hiermee geen adequate nachtrust kan verkrijgen, bespreek met cliënt of deze hierover met de arts wil spreken en zorg dat arts hierover geïnformeerd wordt bij de volgende visite

Achtergrondinformatie

Onder slapeloosheid wordt het bestaan van een slaaptekort en/of slecht slapen verstaan, gepaard gaande met functioneringsklachten overdag. Slapeloosheid is een 24- uursprobleem. Meer slaperigheid overdag betekent een grotere kans op een specifieke slaapstoornis.

Medicamenteuze behandeling

Hypnotica zijn slechts incidenteel nodig: bij acute psychosociale problemen, bij passagère verstoring van het dag-nachtritme, zoals bij een jet lag, en bij chronische somatische aandoeningen met aanhoudende klachten ondanks specifieke behandeling. Richtlijnen schrijven voor dat het voorschrijven van hypnotica altijd gecombineerd moet worden met het geven van slaapadviezen, dat slaapmedicatie slechts kort voorgeschreven dienen te worden waarbij dagelijks gebruik vermeden moet worden.Pas op mogelijke interacties met alcohol of andere psychofarmaca. Kortwerkende slaapmiddelen hebben de voorkeur: 10 mg temazepam of 5 mg zolpidem. Langwerkende benzodiazepine worden soms voorgeschreven als sedatie of anxiolyse overdag ook wenselijk is: 2 mg diazepam.

Chronisch gebruik van medicatie

Chronisch gebruik van slaapmedicatie zou voorkomen moeten worden; meeste chronische gebruikers slapen beter of in elk geval niet slechter na staken. Strategie stoppen + begeleiding:

• Signaleer chronisch gebruik
• Peil motivatie tot stoppen
• Probeer een stopbrief met praktische aanwijzingen (http://nhg.artsennet.nl)
• Helpt dit niet en cliënt is wel gemotiveerd, dan kan de arts gereguleerde dosisreductie proberen.

Hierbij wordt het gebruikte middel omgezet in diazepam en wordt de dosis hiervan telkens na 1 week verlaagd. Ontwenningsverschijnselen treden vooral op aan het einde van de reductieperiode. Bij een psychiatrische aandoening kan chronisch gebruik van benzodiazepinen nodig zijn.

Specifieke slaapstoornissen

• Restless legs’: voorlichting, bij ernstige klachten verwijzen of eventueel proefbehandeling dopamineagonist of kortdurend clonazepam.
• ‘Periodic leg movement disorder’: voorlichting, verwijzing bij ernstige klachten.
• Slaapapneusyndroom: verwijzing voor diagnostiek, en behandeling; contra-indicatie voor slaapmiddel.
• Narcolepsie en ernstige vorm vertraagde-slaapfasesyndroom: verwijzing voor diagnostiek en behandeling.