Deel deze pagina via:
Soort
Casuïstiek
Organisatie / Uitgever
Hogeschool Arnhem en Nijmegen (HAN)
Wanen en hallucinaties bij thuiswonende mensen met dementie
Gepubliceerd op: 01-09-2020
Wanen en hallucinaties komen regelmatig voor bij mensen met dementie. Dit kan zorgen voor angsten en zelfs leiden tot agressie. Hoe ga je hier mee om? Lees hier wat je als zorgverlener in de wijk kan doen.
Wat zijn wanen en hallucinaties?
Een waan is een idee dat niet klopt met de werkelijkheid. Het gaat hier om denkstoornissen. Een persoon met dementie denkt bijvoorbeeld dat zijn partner vreemd gaat of dat er gestolen wordt en is daar ook overtuigd van. De meeste wanen hangen samen met achterdocht. Bij een hallucinatie ziet, hoort, ruikt of proeft iemand iets wat er niet is. Het gaat hier om zintuiglijke functies. Dit kan beangstigend zijn. Wanen en hallucinaties kunnen leiden tot agressie en agitatie. Andere vormen van onbegrepen gedrag zijn: apathie en dwangmatig handelen.
Welke vragen kun je stellen?
- Zouden de wanen/hallucinaties ook veroorzaakt kunnen worden door een delier?
- Is bekend welk type dementie de cliënt heeft? Bijvoorbeeld mensen met Lewy Body Dementie (LBD) hebben vaak last van visuele hallucinaties.
- Voor wie zijn de wanen en hallucinaties een probleem?
- Wanneer treden de wanen/hallucinaties vooral op?
- Is er mogelijk sprake van visus- en/of gehoorstoornissen?
Wat kun je als zorgverlener doen?
- Schakel zorgtrajectbegeleider/casemanager dementie in bij complexe problematiek
- Neem bij vermoeden van wanen en hallucinaties contact op met (huis)arts
- Aarzel niet om bij de persoon met dementie nadere details over de waan te bevragen
Meten van wanen en hallucinaties
Er zijn verschillende redenen waardoor wanen en hallucinaties ontstaan bij mensen met dementie. Dit kunnen neuropsychiatrische symptomen zijn of de gevolgen van een delier. Beide oorzaken kunnen worden gemeten met verschillende meetinstrumenten zoals de NPI-Q en Delirium Observatie Screening (DOS).
NPI-Q
Hallucinaties en wanen zijn neuropsychiatrische symptomen die vervolgens kunnen leiden tot agressie en agitatie (ook neuropsychiatrische symptomen). Met de Neuropsychiatrische Vragenlijst Questionaire (NPI-Q) kunnen deze symptomen worden meten. De vragenlijst wordt ingevuld door de mantelzorger van de persoon met dementie. Als het antwoord ‘ja’ is (het symptoom komt de afgelopen maand voor) dan wordt vervolgens de ernst en de emotionele belasting beoordeeld.
DOS
Een delier is een toestand van acute diffuse cerebrale ontregeling die bij dementie regelmatig voorkomt en kan leiden tot wanen en hallucinaties. Bij twijfel over een delier kan de DOS Schaal (pdf) worden afgenomen. Dit is een meetinstrument om delier te screenen.