Veelgestelde vragen over opiaten

1. Is een dubbele controle nodig bij opiaten?

Nee, bij opiaten is geen dubbele controle nodig. Lees meer hierover bij dubbele controle.

2. Opiaten in baxter: moet je die wel of niet controleren?

Een dubbele controle bij opiaten in baxter is niet nodig. In dit geval geven de Veilige Principes een heldere leidraad. Bij baxterzakjes heeft de apotheek namelijk al de eerste controle  gedaan, de zorgmedewerker checkt het bij het toedienen van de baxter (tweede controle). Een  dubbele controle bij toediening is dus niet nodig. Het voortdurend nagaan ‘waarom je dingen doet’, kan dus ook helpen om overbodige handelingen te stoppen. Bolscher: ‘Soms is het wel lastig voor medewerkers of voor organisaties om bepaalde regels of vastigheid los te laten.’ Als er vanuit de Veilige Principes en vanuit professionele optiek geen zinnige reden is, moet je het gesprek erover aangaan. Misschien heeft de organisatie een reden voor deze regel. Maar zo niet, dan is het wellicht een onnodige regel die geschrapt kan worden.

3. Moet je een opiatenregistratie in de thuiszorg bijhouden, zoals in een intramurale instelling?

Het risico bij opiaten is met name het misbruik (wegnemen van opiaten). Intramuraal gaat het om voorraden opiaten van meerdere cliënten waar meerdere mensen toegang toe hebben. Daarom moet er intramuraal een opiatenregistratie worden bijgehouden, zodat je altijd weet hoeveel er in de voorraad aanwezig is. In de thuiszorg is de voorraad beperkt, de apotheek houdt precies bij wat die levert. Thuis kunnen méér mensen dan de zorgmedewerkers erbij. Mocht er iets verdwijnen, dan kan het door een zorgmedewerker zijn weggenomen maar ook door een ander. Een aparte opiatenregistratie voegt hier niet veel aan toe. Vanuit de professionele normen is het in principe dus een onnodige registratie. Maar een organisatie kan redenen hebben om wél die registratie te doen. Dat is dan beleid van die organisatie. Maar vraag je altijd af of het toegevoegde waarde heeft.

Belangrijk: de apotheek heeft de verantwoordelijkheid om een niet te grote voorraad te leveren, en de cliënt heeft de verantwoordelijkheid om niet-gebruikte medicijnen terug te brengen. Als medewerker kun je signaleren als er een (te) grote voorraad is en dit melden aan arts of apotheker.

4. Is een aparte aflever- en retourbon nodig voor opiaten in een intramurale instelling?

Een aparte aflever- of retourbon voor opiaten is niet verplicht, maar het is wel verstandig. Bespreek dit met de apotheek. Apart aftekenen voor ontvangst van opiaten gebeurt vaak wel en is ook verstandig, omdat hiermee wordt gecontroleerd of de levering klopt. En niet achteraf blijkt dat de levering mogelijk niet klopt. Dit voorkomt dat er dan alsnog twijfel ontstaat of er te weinig is geleverd of dat er iets is weggenomen. Controle helpt ook misbruik te voorkomen.

Als je gaat aftekenen voor ontvangst, dan moet je het wel zorgvuldig doen (daadwerkelijk controleren). Het is een keuze van een instelling en apotheek hoe men het aflever- en retourproces veilig wil doen, en daarbij hoe en of er apart wordt getekend voor ontvangst van opiaten en hoe retourzending gaat. Het mogelijke misbruik van opiaten moet daarbij goed in overweging worden genomen. Opiaten hoeven niet apart te worden geretourneerd, maar voorkom dat mensen in afgedankte medicatiedozen gaan zoeken naar bijvoorbeeld morfine. Zorg dat de retourbox afgesloten is, er niets uit gehaald kan worden, en deze veilig (achter slot) staat tot dat deze wordt opgehaald. Maak hierover afspraken binnen de organisatie en met de apotheker.