De waarde van gerichte en open aandacht in de zorg

Jouw aandacht, gericht of open..?

Aandacht kan gericht zijn, focus hebben. Je concentreert je op één ding. Het is heel bevredigend om focus te hebben. Zeker als je dit bewust doet. Open aandacht is aandacht zonder ‘doel’. Je loopt over de gang en toevallig treft je iets of je voelt iets aan dat belangrijk is. Juist door je niet te richten, kan je ontdekkingen doen. Door open aandacht zie je opeens dat er iets niet goed gaat met je cliënt. Of je ziet dat je collega het niet trekt en zij een stapje terug zou moeten doen om te voorkomen dat ze in een burn-out belandt. En als je open aandacht aan jezelf geeft, door alleen maar even te voelen, kan het zijn dat je heerlijk bijtankt.  

Plussen en minnen  

Elk soort aandacht heeft zijn meerwaarde en elk soort heeft natuurlijk ook een valkuil. Als je te veel van een bepaald soort aandacht hebt en andere vormen verwaarloost, raakt de balans zoek. Zoals bij de verpleegkundige die altijd alle aandacht aan anderen geeft (naar buiten gericht) en nooit aan zichzelf (naar binnen gericht). Of de woonbegeleider die erg goed is in open aandacht, maar zich daardoor altijd laat afleiden van zijn taken en nooit iets afmaakt.  

Type aandacht: gericht (focus)

• Naar buiten (op de ander): 
  • Minpunten: over het hoofd zien van al het andere, uitgeput raken.
  • Pluspunten: persoonsgerichte kwaliteit, je taken goed afmaken.
• Naar binnen (op jezelf):
  • Minpunten: hypochondrisch.
  • Pluspunten: actieve reflectie.

Typen aandacht: open (doelloos)

• Naar buiten (op de ander): 
  • Minpunten: je aldoor laten afleiden, niets goed afmaken.
  • Pluspunten: vrij waarnemen, oog voor het heel.
• Naar binnen (op jezelf):
  • Minpunten: dromerig, afwezig.
  • Pluspunten: helend, zelfzorg. 

Werken in de zorg kan heel goed leiden tot een overmatige inzet van een bepaald soort aandacht. Juist omdat er aan alle kanten een beroep op je wordt gedaan, is de kans best groot dat je onvoldoende focus hebt en gaat ‘hollen’ en dan ontevreden naar huis gaat omdat je voor je gevoel te weinig hebt gedaan. Of juist te krampachtig probeert al je taken af te maken, waardoor je jezelf uitput.  

Oefening voor in de praktijk

• Ga in een dienst of tijdens je werkdag na hoe jij aandacht geeft. Welke soorten aandacht heb je vooral? Hoe pakt dit uit voor je cliënt, jouzelf en je collega’s?  
• Ga de volgende dienst of werkdag bewuste aandacht geven op een manier die je minder gewend bent. Bijvoorbeeld meer gericht op juist meer open. Of wat meer aan jezelf, hoe jij je voelt. 
• Bepaal wat jou balans geeft. Welke aandacht jij meer in je werk wil geven.