Dilemma 1: Vrijheid beperken of niet?

Wat zou jij doen? 

Sta eens stil bij jouw keuze in deze situatie. Denk daarbij niet aan wat collega’s, het team en de organisatie vinden. Er is niet één goede keuze. Wat voor de ene cliënt goed is, is dat niet altijd voor de andere. En professionals kunnen hier ook verschillend over denken. Iedereen kan zijn eigen redenen hebben om iets te doen of juist niet te doen.

Je moet jouw keuze wel kunnen uitleggen. Achter iedere keuze zit een visie, wetgeving of persoonlijke opvatting. Daarom is het goed om na te denken over dit soort keuzes. En vraag je af waarom je vindt dat jouw aanpak beter is voor de cliënt.

 Wat zou jij als zorgprofessional doen of adviseren in deze situatie? Kies uit de volgende opties:

• De dochter haar gang laten gaan, want de bewoner is het zo gewend. Dus er is geen probleem.  
• Ingrijpen, want vastbinden is een vorm van vrijheidsbeperking. Het mag dus niet.  
• Eerst de situatie bespreken met een collega en de dochter.  
• De dochter haar gang laten gaan, want de bewoner wordt voor haar eigen veiligheid vastgebonden. Dan is het niet erg.  
• Anders, namelijk… (beschrijf wat je zelf zou doen).

Een keuze maken in 4 stappen 

Vind je het lastig om een afgewogen keuze te maken? Deze 4 stappen kunnen je helpen: 

1. Verkennen: Wat is er aan de hand? Welke opties zijn er? En wie zijn er betrokken bij deze situatie? 
2. Onderzoeken: Wat is de ethische vraag of het dilemma? Welke waarden, belangen en principes spelen hierbij een rol?  
3. Afwegen: Weeg zorgvuldig af waarom je een bepaalde keuze maakt. Bedenk wat de mogelijke gevolgen zijn en voor wie. Wat is het gevolg van jouw keuze voor de cliënt? 
4. Besluiten: Zoek voor goede zorg naar de balans tussen alle (moreel) betrokkenen. 

Denk na over je keuze   

Heb je de eerste optie gekozen?

Waarom deed je dat?

• Vastgebonden zitten tijdens de knipbeurt is voor mevrouw Peters de vertrouwde gang van zaken. Het werkt goed voor haar en daar gaat het om.  
• Je ziet er niets slechts in om mevrouw Peters vast te binden. Het doet haar geen pijn.  
• Je vindt dat de regie zoveel mogelijk bij mevrouw Peters en haar dochter moet blijven.
• Anders, namelijk… 

Ging je voor de derde optie?

Wat was jouw reden voor die keuze?

• Je voelt je onzeker en je wilt eerst je twijfels bespreken met je collega. Je wilt namelijk voorkomen dat je meer kwaad doet dan goed.  
• Je vindt het belangrijk dat je vanuit een gedeelde visie kunt uitleggen waarom je iets wel of niet doet.  
• Je voelt je gesteund en staat steviger in je schoenen als collega’s het eens zijn met jouw besluit. 
• Anders, namelijk… 

Een andere keuze: veiligheid boven vrijheid? 

Heb je voor een andere optie gekozen? Ga jouw keuze dan na met de 4 stappen. Welke argumenten en waarden zijn voor jou belangrijk? Bedenk of dat voor mevrouw Peters en haar dochter dezelfde waarden en redenen zijn. 

Gaat veiligheid hier boven vrijheid? Gaan de wens en de gewoontes van de dochter boven vrijheid? Wat zegt de wet hier eigenlijk over? Ga eens na hoe jouw collega’s, team of organisatie hier tegenaan kijken. Welke afweging maak je en hoe ga je daarbij te werk? 

5 handvatten en tips voor een keuze over vrijheidsbeperking

Ethische dilemma’s of lastige keuzes ontstaan als je in je werk als zorgverlener niet meteen weet wat goed is om te doen. Moet je iemand beschermen door zijn of haar vrijheid te beperken? En kun je dat uitleggen als goede zorg voor alle betrokkenen? Of moet je voor goede zorg of kwaliteit van leven iemand juist vrij laten en risico’s nemen? 

Ga eens na waar jij de grens trekt. Hoe schat je in wat goed is om te doen? En hoe kun je jouw keuze uitleggen? 

Wil je je verder verdiepen je keuze over vrijheidsbeperking? Onze 5 handvatten en tips helpen je om goed na te denken over je keuze. Je vindt de publicatie onder 'Downloads'.

Dit dilemma is onderdeel van de Handreiking Ethiek in de zorg.