Agitatie bij thuiswonende mensen met dementie

Vier typen agitatie

Er zijn vier typen agitatie die gecombineerd kunnen voorkomen. Fysiek agressief gedrag zoals slaan, schoppen, duwen, bijten en krabben. Fysiek niet agressief gedrag zoals voortdurend rondlopen, niet stil kunnen zitten of liggen, tikken op de tafel, alles overhoop halen. Verbale niet-agressieve agitatie: voortdurend praten of mompelen, continu om aandacht vragen. Vocale agressie: aanhoudend roepen, jammeren, schreeuwen, zingen, stereotype geluiden maken. Naast agitatie zijn er andere vormen van onbegrepen gedrag zoals: apathie, dwangmatig handelen, wanen en hallucineren.

Welke vragen kun je stellen

• Welke vorm van agitatie is het meest opvallend?
• Voor wie is agitatie een probleem?
• Wat of wie lokt het agiterende gedrag uit?
• Wanneer treedt agitatie op?
• Waar treedt het agitatie op?

Behandeling agitatie per oorzaak

Er zijn een aantal mogelijke oorzaken voor agitatie, die om passende behandelingen vragen.

1. Lichamelijk ongemak. De behandelingen zijn er op gericht om het lichamelijk ongemak op te heffen. Bijvoorbeeld bij een vermoeden van pijn deze in kaart brengen en verminderen of verwijzen naar de arts voor medicatie; honger en dorst wegnemen; aandacht voor volle blaas en obstipatie, regelmatig toiletbezoek stimuleren; warmte en koude reguleren; aandacht voor verminderde visus en gehoor.
2. Overprikkeling. De behandelingen zijn gericht op stressreductie, uitgaande van een belevingsgerichte benadering. Bijvoorbeeld licht dempen, communicatie met een persoon tegelijk, rustgevende geluiden, aromatherapie, familie/bekenden inschakelen en massage.
3. Onderprikkeling. De behandelingen zijn gericht op het aanbieden van betekenisvolle activiteiten. Bijvoorbeeld een bewegingsactiviteit, voorkeursmuziek, plezierige herinneringen ophalen en zintuigactivering (snoezelen), sociaal contact (fysiek of via audio of video met een vertrouwd persoon).
4. Te hoge eisen. De behandelingen zijn gericht op stressreductie, uitgaande van een belevingsgerichte benadering. Bijvoorbeeld het temporiseren van een activiteit en met een ding tegelijkertijd bezig zijn.
5. Verandering van omstandigheden. De behandelingen zijn gericht op het opheffen/verminderen van vrijheidsberoving via gps-toepassing, wandelen, zintuigactivering, persoon die de agitatie veroorzaakt verlaten, buiten wandelen.

Lees meer

• Vind informatie over het meetinstrument Cohens Mansfiel Agitation Inventory (CMAI) om agitatie te meten op de pagina Meten van Agitatie.