Tips voor de organisatie bij intimiteit en seksualiteit

Video intimiteit en seksualiteit bij mensen met dementie in het verpleeghuis

Psycholoog Tineke Roelofs merkte dat verzorgenden vaak vragen over intimiteit en seksualiteit stelden in het kader van probleem- of onbegrepen gedrag. Hebben mensen met dementie dan geen gezonde behoefte meer aan intimiteit en seksualiteit? Roelofs zette een promotieonderzoek op om, voor zowel praktijk als wetenschap, meer inzicht te krijgen in het vraagstuk: Hoe kan er zo goed mogelijk ingespeeld worden op de wensen en behoeften van mensen met dementie in het verpleeghuis, als het gaat over intimiteit en seksualiteit?

Het onderzoek is uitgevoerd in drie fases:

• Een literatuurstudie. Hieruit bleek dat het cliëntperspectief in zijn geheel nog niet aan bod was geweest in onderzoek;
• Interviews met bewoners, partners en stellen met dementie. Daaruit bleek dat het dementieproces en de verhuizing naar het verpleeghuis een grote invloed hebben op de relatie tussen de bewoner en de partner, maar ook dat liefde en loyaliteit zeer sterk veranderen. Mensen geven aan dat de mogelijkheden om hun liefde vorm te geven in het verpleeghuis beperkt zijn;
• Een kwantitatief onderzoek waarbij de factoren die invloed hebben op de attitude van medewerkers over seksualiteit van bewoners zijn bestudeerd. Hieruit kwam naar voren dat deze attitude positiever was wanneer medewerkers het gevoel hadden meer persoonsgerichte zorg te bieden en wanneer zij binnen hun organisatie een ondersteunende cultuur ervaarden. Meer kennis zorgde ook voor een positievere attitude.

Tips van expert Tineke Roelofs

Op basis van dit onderzoek geeft Roelofs drie tips op drie niveaus:

Tip 1. Neem het cliëntenperspectief als uitgangspunt

In de dagelijkse zorgpraktijk zou het cliëntperspectief het uitgangspunt moeten zijn als het gaat over liefde, intimiteit en seksualiteit. Vanuit dit perspectief kan gewerkt worden aan individuele afstemming en aanpassingen, zodat een beleving van intimiteit en seksualiteit ervaren kan worden zoals deze persoon past.

Tip 2. Investeer in kennisontwikkeling

Kennisontwikkeling voor zorgmedewerkers is belangrijk. Daarnaast is een door de gehele organisatie gedragen visie ten aanzien van dit thema, vanuit een persoonsgericht perspectief noodzakelijk. Een ondersteunende cultuur, waarin moeilijke thema’s en ethische dilemma laagdrempelig besproken kunnen worden, lijkt daarbij van meerwaarde te zijn.

Tip 3. Kies voor een holistisch beeld van de cliënt

De tijd is rijp voor een meer holistisch beeld van de bewoner met dementie, waarin een variëteit in beleving van liefde, intimiteit en seksualiteit een belangrijk onderdeel is.

Tineke Roelofs heeft een college gegeven voor de Universiteit van Nederland: Waarom is het belangrijk dat je ook op latere leeftijd intimiteit ervaart?

Daarnaast is er een publieksversie (pdf) van haar proefschrift verschenen: Tineke Roelofs, ‘Liefde is alles', over intimiteit en seksualiteit bij mensen met dementie in een verpleeghuis (2018).