Leefstijlverandering begeleiden

Motiverende gespreksvoering

Praten over gezond gedrag is soms lastig. Motiverende gespreksvoering is een bewezen effectieve gesprekstechniek om iemand te helpen op weg naar een gezonde leefstijl. 

Eerstelijns zorgverleners gebruiken de gesprekstechnieken om zelfmanagement te ondersteunen. Wijkverpleegkundigen en thuiszorgmedewerkers zetten de technieken in om hun cliënten meer zelfredzaam te maken.

De 4 basisprincipes van motiverende gespreksvoering 

Motiverende gespreksvoering gaat uit van 4 basisprincipes:

• Wees empathisch: het gaat erom dat je je echt inleeft in de cliënt en niet doet alsof.
• Ontwikkelen van discrepantie: kijk naar het verschil (vanuit de cliënt gezien) tussen het huidige en het toekomstige gedrag. Dit noemen we ook wel ambivalentie. Hoe ben ik nu en hoe wil ik zijn?
• Meeveren met weerstand: voorkom discussie of argumentatie. Beweeg mee met de ambivalentie en zie dit als een kans.
• Ondersteunen van de eigen effectiviteit: het gaat er hierbij om dat je het geloof in eigen kunnen ondersteunt en versterkt. Eigen effectiviteit is een directe voorspeller van gedragsverandering.

Lees meer over deze techniek in onze handreiking Motiverende gesprekstechnieken (pdf, 2013; gecheckt 2022).

Methode 'Doen en blijven doen'

De methode 'Doen en blijven doen' draait om cliënten begeleiden bij een verandering van gedrag. Als zorgverlener doorloop je 6 stappen met de cliënt. Daarbij onderzoeken jullie wat de cliënt tegenhoudt om de volgende stap te zetten. Jouw rol is die van coach en motivator. De cliënt is de gedragsveranderaar. 

De 6 stappen van 'Doen en blijven doen' zijn:

1. Openstaan: de cliënt is eraan toe om na te denken en te praten over de verandering van gedrag.
2. Begrijpen: de cliënt weet wat er aan de hand is, wat eraan te doen is en wat hij of zij zelf kan doen.
3. Willen: de cliënt maakt een afweging tussen mogelijkheden en besluit (intentie) om zelf aan de slag te gaan.
4. Kunnen: de cliënt leert hulpmiddelen en technieken gebruiken en heeft de benodigde vaardigheden.
5. Doen: de cliënt komt zelf in actie en voert de voorgenomen veranderingen door.
6. Blijven doen: volhouden, successen vieren, leren wat er nog beter kan en opnieuw beginnen als het niet is gelukt.

De invloed van persoonlijke kenmerken

Naast de 6 stappen spelen ook persoonlijke kenmerken een rol bij gedragsverandering. In de methode heten dit persoonsgebonden factoren of 'P-factoren'. Dit is bijvoorbeeld iemands emotionele gesteldheid of de manier waarop mensen omgaan met hun slechte gezondheid (coping). 

De 6 stappen en de P-factoren helpen je om cliënten begeleiding te bieden die bij hen past. De methode 'Doen en blijven doen' is gemaakt voor paramedici, maar hij is ook nuttig voor andere zorgverleners. Lees meer over Doen en blijven doen op hun website.