Cliëntenparticipatie

Wanneer het je lukt om cliënten, familie en verwanten te betrekken bij beleidsontwikkeling en vernieuwing in jouw organisatie, zal de tevredenheid van je cliënten toenemen. Het gaat immers om de kwaliteit van hún leven. Door directe betrokkenheid van de doelgroep kun je beter aansluiten bij wensen en behoeften van de mensen waar het uiteindelijk om gaat. Een open deur? Helaas niet altijd.

Cliëntenparticipatie: nog niet zo eenvoudig

In de praktijk blijkt dat cliëntenparticipatie nog niet zo gemakkelijk te realiseren is. Daar zijn meerdere redenen voor. Het kan bijvoorbeeld lastig zijn om een representatieve afspiegeling van cliënten te mobiliseren om mee te denken bij beleid. En cliënten en beleidsmakers spreken niet altijd dezelfde taal.

Wegwijzer cliëntenparticipatie

De wegwijzer 'Op weg met cliënten, familie en verwanten' is ontwikkeld om zorgorganisaties op weg te helpen bij dit proces. Het is een inspiratiebron met acht principes - geleerde lessen uit de praktijk - die bijdragen aan effectieve cliëntenparticipatie. Je 'wandelt' als het ware langs deze acht principes. Er zit geen volgorde in: alle acht geven ze jou ideeën over hoe je cliëntenparticipatie goed kunt organiseren. Bekijk ze allemaal, want hierbij geldt: het geheel is meer dan de som der delen. De wegwijzer is bedoeld voor teamleiders, beleidsmakers en bestuurders van zorginstellingen. 

Download de wegwijzer (pdf, 2018) onderaan deze pagina. 

Hoe is de wegwijzer tot stand gekomen?

Vilans keek buiten de langdurende zorgsector hoe andere organisaties cliëntenparticipatie organiseren. Zij spraken onder meer met de ANWB, de bankenwereld, een zorgverzekeraar en organisaties in de GGZ. De geleerde lessen deelden zij met vier vooruitstrevende zorgorganisaties, die zelf cliëntenparticipatie wilden gaan vormgeven. Tot slot is in het najaar van 2016 een vragenlijst uitgezet over cliëntenparticipatie onder organisaties uit de VVT, gehandicaptensector en de eerstelijn.

De Co-creatie IJsberg

Wat is belangrijk voor een goede samenwerking tussen ervaringsdeskundigen en (zorg)professionals? De infographic 'Co-Creatie IJsberg' laat zien dat zowel zichtbare als minder zichtbare aspecten een rol spelen. De infographic is gebaseerd op gesprekken met ervaringsdeskundigen en zorgprofessionals. 

Download de Co-creatie IJsberg (pdf) onderaan deze pagina. 

Praktische zaken: het topje van de ijsberg

Het topje van de ijsberg laat zien welke praktische zaken belangrijk zijn voor een goede samenwerking. Denk hierbij aan:

• Heldere afspraken over o.a. taken en rollen, tijdsinvesteringen en vergoedingen.
• Duidelijke wederzijdse verwachtingen.
• Passende werkvormen voor beide partijen.

Geen wij-zij denken

Minstens zo belangrijk zijn de onzichtbare aspecten, die zich 'onder water' bevinden. Dat is het grootste gedeelte van de ijsberg. Het zijn aandachtspunten die gaan over iemands basishouding en gedrag. Zoals:

• Denk niet in een wij-zij-verhouding.
• Zorg voor een veilig klimaat.
• Voer een open gesprek.
• Niet voor een ander invullen maar bespreken.

Laat je ontregelen!

Het onderste gedeelte van de ijsberg is het fundament. Hier neem je als zorgverlener of organisatie het besluit óf je wilt gaan samenwerken met ervaringsdeskundigen. Ben je bereid om te luisteren? En je soms te laten ontregelen? Ben je bereid om te veranderen? Vraag jezelf af: waarom wil ik dit? Besef dat het moeilijk en confronterend kan zijn. Het vraagt een open houding: samen kijken naar zaken die op tafel komen. Hoe gaan we dit anders doen? Geen snelle oplossingen, maar de tijd nemen voor het proces. Want, zo zegt een ervaringsdeskundige: 'Alleen komen opdraven om je kunstje te vertonen, dat heeft geen meerwaarde.'

Praktijkvoorbeelden cliëntenparticipatie

Wil je weten hoe andere organisaties werken aan cliëntbetrokkenheid? Ga naar de praktijkvoorbeelden op deze pagina.