Mondaandoeningen

Wat is een gezonde mond?

Een gezonde mond laat de volgende dingen zien:

• Het tandvlees, het gehemelte en de tong zijn lichtroze van kleur.
• Het tandvlees bloedt niet bij aanraking.
• Het tandvlees is niet gezwollen.
• Het doet geen pijn.
• Tanden of kiezen vertonen geen breuken.
• De mond ruikt niet.
• De mond is vochtig.
• Er zijn geen zwellingen, puistjes of zweertjes in de mond of lippen.

Mondproblemen herkennen  

Mondproblemen herken je aan de volgende signalen: 

• Cliënt gaat slechter eten en drinken. 
• Cliënt verliest gewicht. 
• Cliënt heeft pijn aan de mond. 
• Cliënt heeft een slechte adem. 
• Cliënt kan slecht tegen warm, koud, zuur of hard voedsel. 
• Cliënt heeft klachten met slikken. 
• Cliënt heeft last van een droge mond of bloed in de mond.

Signalen die risico op het ontstaan van mondproblemen aangeven 

• Cliënt kan zelf de tanden niet meer poetsen. 
• Cliënt doet de prothese niet meer in. 
• Cliënt is angstig voor of geeft pijn aan bij de dagelijkse mondverzorging. 

Meld deze signalen aan degene die verantwoordelijk is voor de mondzorg van de cliënt. Meld daarnaast ook mondaandoeningen die de mondgezondheid kunnen bedreigen. 

Mondaandoeningen die vaak te voorkomen zijn

Gaatjes 

Gaatjes in je tanden worden ook wel cariës genoemd. Ze ontstaan door het zuur dat door bacteriën in de tandplak wordt gemaakt. Na verloop van tijd lost dit zuur harde weefsels op. Eerst wordt alleen het glazuur aangetast, maar als het dieper gaat en het tandbeen bereikt, heb je meestal een vulling nodig. Lees meer over het voorkomen van gaatjes. 

Ontstoken tandvlees

Ontstoken tandvlees wordt ook wel gingivitis genoemd. Ontstoken tandvlees ontstaat door bacteriën die zich in tandplak bevinden. Ontstoken tandvlees is vaak roder van kleur, gezwollen en bloedt bij tandenpoetsen. Er is een regel die altijd geldt: gezond tandvlees bloedt nooit. Het eerste stadium van ontstoken tandvlees wordt gingivitis genoemd. Een verder gevorderd stadium noemen we parodontitis. Lees meer over gingivitis en parodontitis.

Parodontitis

Parodontitis is ernstige ontsteking van het tandvlees waarbij ook het kaakbot wordt aangetast. Tussen de tanden en het tandvlees zit een ruimte, de zogenaamde pocket. Gezonde pockets zijn ondiep en bloeden niet. Als het tandvlees ontstoken raakt, kan de ontsteking zich uitbreiden naar het kaakbot rond je tanden en kiezen. De pockets worden dan dieper worden door de botafbraak rondom de wortels van een tand of kies. Dit heet parodontitis: een ernstige ontsteking van het tandvlees en de steunweefsels rondom een tand of kies.

Schimmelinfectie

Een schimmelinfectie wordt ook wel candida albicans genoemd. Deze schimmel veroorzaakt normaal gesproken geen klachten. Groeit de schimmel en geeft deze slijmafwijkingen? Dan wordt over candidose gesproken. Er zijn verschillende factoren die de groei van candidose bevorderen. Lokale factoren zijn langdurige irritatie (zoals een oude of slecht passende prothese), slechte mondhygiëne, roken, lokaal gebruik van corticosteroïden, droge mond en bestraling van het mondholtegebied. Algemene factoren zijn afweerstoornissen, hormonale stoornissen (zoals suikerziekte) en gebruik van geneesmiddelen, zoals antibiotica en corticosteroïden. Candidose van het mondslijmvlies is niet besmettelijk.

Drukplekken 

Een drukplek is een verkleurde plek of wondje in de mond. Het ontstaat door een slecht passende prothese. De drukplek is vaak pijnlijk bij het indoen van de prothese en bij het eten.

Droge mond 

Een droge mond komt door een tekort aan speeksel. De speekselklieren geven bijvoorbeeld te weinig speeksel af. Een droge mond kan de algemene gezondheid beïnvloeden en de bescherming van de tanden en het mondslijmvlies verminderen. Lees meer over een droge mond.

Smaakstoornissen

Door behandelingen, medicijnen of aanwezige mondaandoeningen kan iemand last krijgen van smaakstoornissen.

Aften

Aften zijn pijnlijke zweertjes met een grijswitte kleur en rode rand er omheen. Aften komen vaak voor op de binnenkant van de wangen, lippen of op de tong. Hormonale oorzaken en stress kunnen een rol spelen. Aften ontstaan vaak uit het niets en verdwijnen na 10 tot 14 dagen weer vanzelf. Er is geen bewezen behandeling. Eventueel kan er overlegd worden met de specialist ouderengeneeskunde of de huisarts over het gebruik van medicijnen. 

Koortslip

Een koortslip bestaat uit pijnlijke, kleine blaasjes die dicht bij elkaar zitten. Deze worden veroorzaakt door een herpesvirus. Een koortslip is erg besmettelijk. Het is belangrijk om hier rekening mee te houden. Doe dus handschoenen aan wanneer je iemand zijn mond verzorgt. Dek ook de koortslip af om verdere besmetting op andere plekken te voorkomen. Een koortslip kan komen door vermoeidheid, een verminderde weerstand of blootstelling aan zonlicht. Genezing treedt vanzelf op binnen 1 á 2 weken. 

Risico mondaandoeningen

Het risico op mondaandoeningen neemt toe bij:

• Omstandigheden die veranderen: de zelfredzaamheid vermindert, eetlust vermindert, bij sondevoeding, palliatieve fase of coma. 
• Protheses: bij mensen met een prothese krimpt het kaakbot op den duur. Dit kan ervoor zorgen dat de prothese niet goed meer past. Dit kan voor mondproblemen zorgen.
• Medicijngebruik, chemokuren, immunotherapie of radiotherapie: veel geneesmiddelen hebben invloed op de mondgezondheid. De meest voorkomende bijwerkingen zijn een droge mond, smaakveranderingen en ontstoken tandvlees.

Meer weten?

Bekijk het onderdeel tools voor handige sites en tips over Lichamelijke verzorging, waaronder mondzorg.