Afweergedrag bij mondzorg
Mondzorg bij ouderen verdient meer aandacht. Extra lastig is het als cliënten, bijvoorbeeld met dementie, zich verzetten tegen tanden poetsen. Wat is afweergedrag en hoe ga je daarmee om?
Afweergedrag is elk gedrag van de cliënt dat het geven van goede mondzorg bemoeilijkt of verhindert. Afweergedrag bij mondzorg kan op verschillende momenten manieren tot uiting komen:
De cliënt:
- komt niet op de stoel zitten
- laat de tandenborstel niet toe
- laat het gebit niet in de mond plaatsen
- loopt weg
- weigert verbaal (‘Ik wil niet’)
- duwt de tandenborstel weg, of (de hand van) de verzorgende
- bijt op de tandenborstel
- wendt zijn/haar hoofd af
- houdt zijn/haar mond dicht
- houdt zijn kiezen op elkaar
- kokhalst
Oorzaken afweergedrag
De oorzaken van afweergedrag bij mondzorg kunnen bij de cliënt of bij de verzorgende liggen.
De cliënt:
- heeft een aandoening van het zenuwstelsel of de spieren, zoals apraxie (onvermogen om bewuste bewegingen uit te voeren)
- heeft pijn door gebitsproblemen of ontstekingen in de mond
- is vermoeid na de zorg
- zit of ligt in een verkeerde houding
- snapt niet wat de bedoeling is
- herkent het gebit niet
- is angstig, heeft een onveilig gevoel
- is snel afgeleid, concentratiestoornis
De verzorgende:
- handelt niet adequaat (loopt bijvoorbeeld steeds weg)
- verliest de aandacht tijdens het helpen
- staat verkeerd achter de cliënt
- staat verkeerd voor de cliënt
- is ongeduldig
- geeft geen goede uitleg/instructie
- stelt de cliënt niet op zijn of haar gemak
- weet niet goed wat ze moet doen
Omgaan met weerstand
Emmy Deurhof, beleidsmedewerker Archipel Zorggroep, geeft in dit filmpje informatie voor het omgaan met afweergedrag.
Ook vertellen medewerkers in dit filmpje hun ervaringen tijdens de oefening ‘bewustwording van nabijheid’ waarbij iemand anders hun tanden poetste. In het filmpje komen ook Annelies Meeuwissen, teamleider zorgcentrum Sint-Jozef, en Nicolet Destree, docent verpleeg- en omgangskunde ROC Mondriaan, aan het woord. Het filmpje is gemaakt tijdens de Kennismarkt van Zorg voor Beter over de workshop ‘Omgaan met afweergedrag bij mondzorg’. Op de pagina 'Oefening 'Bewustwording van nabijheid' voor het team', hieronder bij tools, vind je deze oefening.
