Hulpmiddelen voor seksualiteit en intimiteit bij ouderen

Geen reden voor schaamte

Voor bijna elke handeling en ieder ongemak is er wel iets uitgevonden om het makkelijker te maken. In de zorg zijn er dan ook talloze hulpmiddelen, van stoelliften tot tremorlepels. 

Maar rond hulpmiddelen voor intimiteit en seksualiteit voelen mensen nog vaak schaamte. Dat is nergens voor nodig. Het is juist heel normaal en menselijk om behoefte te hebben aan intimiteit of seksualiteit. Hier open over zijn kan veel betekenen voor cliënten.

Online overzicht hulpmiddelen

Op de website van de Hulpmiddelenwijzer vind je een brede keus aan hulpmiddelen. Ook voor intimiteit en seksualiteit zijn er verschillende hulpmiddelen beschikbaar. Vilans heeft de Hulpmiddelenwijzer ontwikkeld in opdracht van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS). Bekijk de hulpmiddelen voor intiem zijn op de Hulpmiddelenwijzer.

Zonder problemen samen slapen

Dicht tegen elkaar aankruipen of in elkaars armen slapen. Dat is niet altijd eenvoudig wanneer je partner in het verpleeghuis woont. In veel instellingen zetten ze een ziekenhuisbed tegen het bed van de bewoner. Vaak is dat geen fijne oplossing. De bedden verschillen namelijk van hoogte of er zit een spleet tussen. 

Gelukkig denken zorginstellingen na over manieren om cliënten en hun partners fijner samen te laten slapen. We bespreken hier 2 bijzondere voorbeelden.

Het duobed van Alrijne Zorggroep

Het personeel van verpleeghuis Oudshoorn in Alphen aan den Rijn (onderdeel van de Alrijne Zorggroep) ontwikkelde een duobed. Dit bed klik je vast aan het ziekenhuisbed van de bewoner, zonder kier of hoogteverschil. Het personeel maakte het duobed samen met de technische dienst en een matrassenleverancier. 

Actualiteitenprogramma EenVandaag maakte een reportage over het duobed. Bekijk deze reportage van 24 oktober 2017 op de website van EenVandaag.

Het tussenmatras van TriviumMeulenbeltZorg

Bij TriviumMeulenbeltZorg (TMZ) in de regio Twente gebruiken ze een speciaal tussenstuk voor matrassen om cliënten en hun partners te helpen. Dit tussenmatras vult het gat tussen het bed van de cliënt en het bed van de partner. Moet het bed van de cliënt omhoog of omlaag voor zorg, dan beweegt het tussenmatras mee.

TMZ heeft het tussenmatras ontwikkeld in samenwerking met de leverancier van hun dekbedden. Het heeft een afwasbare hoes en een passend hoeslaken. De matras is gemaakt van materiaal dat bij druk niet in elkaar zakt. Mensen kunnen zonder problemen rollen van de ene matras naar de andere.

TMZ vindt openheid rond intimiteit en seksualiteit belangrijk. Cliënten krijgen daarom bij opname een folder hierover. In deze folder leggen ze uit dat ze met de cliënten kijken naar hun behoeftes en hoe die hiermee om willen gaan.

Sekszorg

Voor ouderen die behoefte hebben aan intimiteit, is sekszorg een mogelijkheid. Bij deze vorm van hulpverlening biedt een speciale seksverzorgende de intimiteit waar een cliënt behoefte aan heeft. Denk hierbij aan knuffelen, strelen, masseren, samen douchen of seksuele handelingen. 

Deze seksverzorgenden zijn ervaren in omgaan met dementie en ze kunnen omgaan met lichamelijke beperkingen. Ze kijken altijd goed naar de seksuele gezondheid van de cliënt. Deze vorm van zorg verloopt open via een bemiddelingsbureau. Er zijn verschillende organisaties die dit aanbieden, zoals Flekszorg en Snoezelzorg. 

Afspraken over verwachtingen

Het is goed om van tevoren duidelijke afspraken te maken met de sekszorgorganisatie over de verwachtingen. Ligt de cliënt klaar met of zonder pyjama? Wat heeft de seksverzorgende nodig aan handdoeken, washandjes of celstofmatjes? Wordt de cliënt ervoor of erna gewassen en wie doet dat? 

Bespreek ook binnen het team wie er moeite heeft met deze vorm van zorg. Kijk dan hoe je dit als team oplost met respect voor iemands grenzen.

Positieve invloed sekszorg

Regelmatig bezoek van een seksverzorgende kan positief zijn voor de mentale gezondheid van een cliënt. Het kan zorgen dat cliënten minder eenzaamheid voelen en minder naar aanraking verlangen. Ook draagt het mogelijk bij aan minder seksueel grensoverschrijdend gedrag richting zorgverleners. 

Geeft een cliënt aan behoefte te hebben aan warmte en aanraking? Dan kun je voorstellen om eens 'snoezelzorg' te proberen. Cliënten kunnen daarbij precies aangeven wat ze wel en niet willen.

Digitale ondersteuning

Technologie speelt steeds vaker een rol bij seksuele behoeften. Een voorbeeld is de digitale Sensualiteit Interventie van zorgondersteuner Qwiek. Dat is een projector met beeld en geluid voor ouderen in zorghuizen. Daarmee kunnen bewoners intimiteit beleven ondanks hun beperking.

Qwiek had eerder al natuurbelevingen ontwikkeld, met onder andere boswandelingen en beelden van de Keukenhof. Nu zijn er dus ook sensuele belevingen beschikbaar. Bij de ontwikkeling van de Sensualiteit Interventie waren een psycholoog en seksuoloog betrokken. 

In het pakket zitten modules met erotische beelden. Ook zitten er een handboek en instructies in voor zorgspecialisten, zorgverleners en familie. Zo kunnen zij dit waardig en passend inzetten.

Andere technologische hulpmiddelen

Technologie kan ook op andere manieren ouderen helpen bij hun behoefte aan intimiteit en seksualiteit. Al deze interventies moet je zien als aanvullend, want ze kunnen natuurlijk nooit het echte contact vervangen. Maar ze kunnen wel helpen in de ondersteuning. 

Denk bijvoorbeeld aan een robotkat of robothond. Zo'n dier aaien kan heel rustgevend zijn. Andere middelen kunnen bijvoorbeeld het gevoel geven van een handdruk, zoals de Frebble.