Smetten
Gepubliceerd op: 09-09-2024
Laatst bijgewerkt op: 09-09-2024
Smetten komt veel voor in de langdurige zorg. Het is een groot probleem dat veel invloed kan hebben op de kwaliteit van leven. In de praktijk is de preventie en behandeling van smetten vaak niet op orde. Smetten kan pijnlijk zijn en vermindert de kwaliteit van leven. Door smetten vroeg ter herkennen en preventie en behandeling goed in te zetten, verbetert de kwaliteit van zorg. Dit voorkomt veel ongemak bij de cliënt en kosten in de zorg.
Wat is smetten?
De medische naam van smetten is intertrigo. De officiële definitie van smetten is: “Smetten is een in de grote huidplooien gelokaliseerde, oppervlakkige huidaandoening welke zich kenmerkt door altijd roodheid (erytheem) aan beide zijden van de plooi. Daarnaast kunnen een of meerdere van de volgende symptomen voorkomen: verweking (maceratie), scheurtjes (fissuren), kapotte huid (erosies), nattende huid of korstvorming”.
Waar komt smetten voor en wat veroorzaakt smetten?
Smetten komt meestal voor op plekken waar huid-op-huid contact is. Zoals in de grote huidplooien. Grote huidplooien zijn de liezen, oksels, bilnaad, buikplooi en onder de borsten. Smetten wordt veroorzaakt door de aanwezigheid van warmte en vocht en onvoldoende luchtcirculatie. Hierdoor ontstaat verweking van de huidlaag. Daardoor kan de hoornlaag makkelijker beschadigen en maakt de kans op infecties groter.
Welke cliëntgroepen hebben een verhoogd risico op smetten?
De onderstaande cliëntgroepen hebben een verhoogd risico op smetten:
- Vrouwen
- Ouderen
- Cliënten met overgewicht (obesitas)
- Cliënten met verminderde mobiliteit
- Cliënten met een verhoogde lichaamstemperatuur
- Cliënten met een vochtige huid ten gevolge van transpireren of incontinentie
- Cliënten met suikerziekte (diabetes)
- Cliënten met een verminderde weerstand
- Cliënten met een ADL-beperking
- Cliënten die geen goede persoonlijke hygiëne hebben
- Cliënten die al eerder smetten hebben gehad
Hoe vaak komt smetten voor?
Naast het herkennen, voorkomen en het behandelen van smetten is ook het meten belangrijk. Meten speelt een belangrijke rol bij hoe zorgorganisaties het risico op smetten kunnen verminderen.
De Landelijke Prevalentiemeting Zorgkwaliteit (LPZ) is een jaarlijks onafhankelijke meting van zorgkwaliteit in de Nederlandse gezondheidszorg. Met de LPZ wordt de zorgkwaliteit van een instelling gemeten, onder andere voor smetten. Smetten komt veel voor in alle gezondheidssectoren. De herkenning, preventie en behandeling van smetten is wisselend per sector en soms ook binnen één zorginstelling.
Is het smetten of een ander huidletsel?
In de grote huidplooien kunnen ook andere huidletsels voorkomen die deels dezelfde kenmerken hebben. En dezelfde klachten kunnen geven. Daarom is het niet altijd makkelijk om de verschillen te zien tussen smetten en een ander huidletsel. Het wordt soms verward met huidletsel als schimmel- en bacteriële infecties. Bijvoorbeeld primaire schimmelinfectis, subherrorisch eczeem, psoriasis en erytrasma. Of in het gebied van de stuit met dermatitis gerelateerd aan incontinentie (IAD) of decubitus. Smetten is specifiek gelokaliseerd in de huidplooien. IAD en decubitus komen meestal ook voor op andere plekken van het lichaam. Of er is herkenbare oorzaak zoals druk bij decubitus of de inwerking van urine of ontlasting bij IAD. Denk eraan dat de huidletsels ook tegelijk kunnen voorkomen. Schakel bij twijfel altijd een deskundige in. Denk hierbij aan een dermatologie verpleegkundige, verpleegkundig specialist, wondverpleegkundige, arts of dermatoloog.
Lees meer over de andere huidletsels als decubitus, IAD en skin tears op deze pagina.
Beter Laten, Beter Doen
In de zorg worden vaak handelingen uitgevoerd waarvan niet is bewezen of ze nuttig zijn. Het Radboud UMC zette in 2023 de handelingen opnieuw op rij: de Beter Laten-lijst. Smetten is één van de handelingen waar de preventie en behandeling nog flink kan worden verbeterd. In het project RENEW is er samen met wijkteams een toolkit ontwikkeld om stap voor stap met het onderwerp aan de slag te gaan.
Lees 2 praktijkverhalen op de website van V&VN:
Bron
- Smetten - Kennisplatform V&VN
- Bakker, T. (2016). Klinisch redeneren bij ouderen: Functiebehoud in Levensloopperspectief. Bohn Stafleu Van Loghum.
- Van Der Loeff-Van Veen, R. S. (2017). DUT-GERIATRIE 2017/E 2/E. Basiswerken Verpleging En Verz.
- De wijkzorg en smetten: pappen en nathouden?
- Beter Laten-lijst V&VN
- Beter Laten | Volledige lijst en uitleg | V&VN
- RENEW: Beter Laten in de wijkverpleging