Medicijnen bij dementie
Laatst bijgewerkt op: 30-09-2024
Een medicijn dat dementie geneest is er nog niet. Wel zijn er medicijnen die de ziekte afremmen en de effecten van dementie verminderen. Deze worden soms voorgeschreven bij de ziekte van Alzheimer of bij Lewy Body dementie. Ook zijn er medicijnen die bepaalde symptomen van dementie kunnen tegengaan, zoals somberheid, angst en slapeloosheid. Lees hier welke medicijnen wat kunnen betekenen bij dementie.
Medicijnen die het ziekteproces vertragen
Medicijnen die het proces bij de ziekte van Alzheimer, Lewy body dementie en Parkinson dementie kunnen vertragen of bepaalde klachten kunnen verminderen heten cholinesterase-remmers.
Cholinesterase-remmers genezen de beschadiging van de hersenen niet. Ze kunnen wel de gevolgen vertragen en klachten verminderen. Hierdoor kan iemand langer zelfstandig blijven functioneren.
Let wel op de volgende punten:
- De effecten van de medicijnen verschillen per persoon.
- De effecten zijn niet te voorspellen
- De medicatie werkt niet bij iedereen
- De medicatie kunnen bijwerkingen geven. Denk aan misselijkheid, overgeven, geen trek in eten, gewichtsverlies.
De volgende medicijnen voor de behandeling van dementie zijn in Nederland beschikbaar:
- Galantamine (Reminyl)
- Rivastigmine (Exelon)
- Donepezil (Navazil)
- Memantine (Ebixa en Nemdatine)
Wanneer zet je welke medicijnen in?
Galantamine, rivastigmine en donezepil worden gebruikt bij de behandeling van de ziekte van Alzheimer, Parkinson dementie en Lewy body dementie. Bij de ziekte van Alzheimer schrijven artsen deze medicijnen voor bij een ‘beginnende tot matig ernstige vorm van de ziekte van Alzheimer’. Bij Parkinson dementie en Lewy body dementie worden ze in alle stadia van de ziekte gegeven. Memantine werkt alleen bij alzheimer. Artsen schrijven memantine voor bij ‘een matige tot ernstige vorm van de ziekte van Alzheimer’. De arts bepaalt samen met de persoon met dementie en zijn/haar naaste welk medicijn het meest geschikt is.
Medicijnen tegen klachten door dementie
Mensen met dementie kunnen de volgende klachten hebben:
- Somberheid
- Pijn
- Angst
- Agressie
- Onrust
- Verwardheid
- Slapeloosheid
Deze problemen beïnvloeden de kwaliteit van leven van de persoon met dementie en zijn/haar naaste. Eventueel kan de huisarts medicatie voorschrijven, zoals antidepressiva, antipsychotica, slaap- of kalmeringsmiddelen. Dit kan ook tegen onrust.
De medicijnen kunnen plotselinge klachten verminderen. De oorzaak gaat alleen niet weg. Daarnaast kan iemand met dementie nog verwarder worden door het innemen van een slaapmiddel of kalmeringsmiddel. En bijwerkingen van de medicijnen kunnen een negatief effect hebben op het leven van cliënten.
Bijwerkingen worden niet altijd herkend
Uit de Monitor Woonvormen Dementie (Trimbos-Instituut, 2015) krijgt 1 op de 4 bewoners met dementie een antipsychoticum voorgeschreven. Bijwerkingen van psychofarmaca worden niet altijd herkend. Ze lijken op symptomen van dementie, zoals sufheid, onverschilligheid, minder emoties en stoornissen in beweging.
10 uitganspunten
Goed onderzoek is nodig om onbegrepen gedrag bij mensen met dementie te kunnen verminderen. Er zijn namelijk verschillende factoren die het gedrag kunnen beïnvloeden. Is medicatie toch nodig? Houd dan rekening met de 10 uitgangspunten voor gebruik van psychofarmaca bij onbegrepen gedrag. Lees meer over de 10 uitgangspunten.
Innemen medicatie
Mensen met dementie vergeten soms hun medicijnen in te nemen. De persoon met (beginnende) dementie en de mantelzorger kan een training krijgen van een ergotherapeut voor het zelf beheren en tijdig innemen van medicatie. Ergotherapie bij dementie gaat over zoveel mogelijk de zelfstandigheid of zelfredzaamheid van mensen te behouden. Daarnaast zijn er veel (technologische) mogelijkheden die hierbij kunnen ondersteunen. Zoals een slimme medicijndispenser of zorgrobot. Lees meer over de slimme medicijndispenser en zorgrobot:
Medicatie weigeren?
Soms weigert een persoon met dementie de medicijnen in te nemen. Je kunt diegene dan moeilijk dwingen om de medicatie in te nemen. Probeer samen met collega's en naasten er achter te komen waarom iemand medicatie weigert en wat mogelijk wel werkt. Weigert een persoon steeds de medicatie? Neem dan contact op met een arts om de vervolgstappen te bepalen.
Medicatie tegen dementie in de toekomst
Wereldwijd werken onderzoekers aan nieuwe medicijnen die dementie kunnen voorkomen, vertragen of genezen. Op dit moment zijn er 4 medicijnen tegen dementie op de markt in Nederland die de symptomen van dementie tegengaan. Inmiddels zijn er wel 2 medicijnen als geneesmiddelen toegelaten op de Amerikaanse markt: Aducanumab en Lecanemab. In Europa zijn deze 2 medicijnen niet beschikbaar. Het Europees medicijnagentschap (EMA) heeft besloten beide medicijnen niet toe te laten op de Europese markt.
Aducanumab
Voor Aducanumab geldt dat studies niet genoeg gunstige gevolgen zien bij de behandeling van de ziekte van Alzheimer. Ook is er twijfel over de veiligheid. Aducanumab hecht zich aan het Alzheimer-eiwit in de hersenen (amyloïd). Daarbij ruimt Aducanumab ook eiwit in de bloedvaten op. Bloedvaten kunnen dan poreus worden bij sommige mensen. Zo kan een lekkage ontstaan. Er loopt dan een beetje vocht en soms ook bloed weg uit de bloedvaten in de hersenen.
Lecanemab
Lecanemab heeft aangetoond dat het een schadelijk eiwit in de hersenen kan opruimen. Het nadeel is dat Lecanemab op een kleine groep mensen toepasbaar is. Namelijk mensen die relatief jong en in goede gezondheid zijn. Daarnaast wegen de bijwerkingen zoals het optreden van bloedingen in de hersenen, vele malen zwaarder dan enig positief effect. Het risico op bloedingen bestaat vooral bij mensen met een bepaald gen, welke in verband wordt gebracht met de ziekte van Alzheimer. Juist die mensen zouden eerder dan anderen in aanmerking kunnen komen voor Lecanemab.
