Samen beslissen: definitie

Bij samen beslissen worden de professionele kennis van de zorgverlener en de kennis die de cliënt heeft over zichzelf (waarden, behoeften, voorkeuren en ervaringskennis) op een gelijkwaardige manier ingebracht.

Definitie

Samen beslissen houdt in dat de zorgverlener en de cliënt in een gezamenlijk proces beslissingen nemen over gezondheids- en behandeldoelen. Zij doen dit op basis van wetenschappelijke kennis en op basis van de ervaringskennis, waarden en wensen van de cliënt. Op deze manier wordt recht gedaan aan de expertise van de zorgverlener én van de cliënt. Ook past het bij het recht van de cliënt op volledige informatie over alle behandel- en zorgopties en over de mogelijke voordelen, risico’s en effecten daarvan. (Elwyn et al. 2012).

Samen beslissen is een belangrijke norm voor goede zorg. Het sluit aan bij de wensen en behoeften van cliënten, zoals blijkt uit een meldactie van NPF (2017)  onder bijna 8000 personen. Bijna iedereen heeft behoefte aan samen beslissen. Twee derde heeft dat altijd en bijna een derde soms. Slechts 7% heeft er geen behoefte aan of weet het niet. Toch meldt de helft van de deelnemers dat zij bij een behandelbeslissing niet meerdere mogelijkheden kreeg voorgelegd en meer dan een derde vond dat er te weinig over de eigen voorkeuren kon worden gesproken.

Samen beslissen is in veel situaties toe te passen: het is een belangrijke pijler van persoonsgerichte zorg, naast zelfmanagement. In de definitie van zelfmanagement staat dat eigen regievoering, kiezen en meebeslissen, essentiële elementen zijn bij zelfmanagement. Het vraagt specifieke vaardigheden van de cliënt. Het nemen van ingrijpende behandelbeslissingen is niet altijd eenvoudig bij informatieachterstand van de cliënt. Ook maken emoties zoals angst en onzekerheid dat informatie minder goed wordt opgenomen. Soms zeggen mensen dan: ‘zeg maar wat ik moet doen’. Dat vraagt om begrip en ondersteuning door de zorgverlener bij samen beslissen, niet direct om het overnemen van de beslissingsbevoegdheid.

In het proces van samen beslissen:

• Brengt de cliënt ervaringsdeskundigheid en zijn eigen waarden en voorkeuren in.
• Geeft de zorgverlener evidence-based informatie over de verschillende opties, uitkomsten en onzekerheden, deelt zij vakkennis en ondersteunt zij de cliënt in het gezamenlijke besluitvormingsproces.