Welke aanpak werkt bij beperkte gezondheidsvaardigheden?
Mensen met beperkte gezondheidsvaardigheden kunnen hulp gebruiken bij het nemen van gezondheidsbeslissingen, maar dit wil niet zeggen dat zij niet actief kunnen participeren of dat samen beslissen voor hen niet mogelijk is. In gesprek gaan geeft hen inzicht en vertrouwen. Het vraagt wel extra inzet van de cliënt.
Bij onderwerp 4 t/m 7 lees je meer over specifieke aanpakken voor laaggeletterden, mensen met dementie, psychiatrische aandoeningen en lichtverstandelijke beperkingen. Algemene tips voor het ondersteunen van mensen met beperkte gezondheidsvaardigheden zijn:
- Vraag welke klachten, vragen of zorgen de cliënt heeft en hoe hij dat oplost. Gebruik eventueel Begrijp je lichaam een map vol afbeeldingen en tekeningen over het lichaam en veelvoorkomende klachten.
- Vraag de cliënt met wie hij zijn zorgen deelt. Op welke manier steunt deze persoon de zorgvrager? Vertel de cliënt dat hij deze persoon mee kan nemen naar het gesprek.
- Vraag de cliënt of hij begrijpt wat zijn chronische aandoening inhoudt en of hij de oorzaak weet. Vraag of en hoe hij informatie opzoekt. Neem samen de informatie door en vraag hem om dit in zijn eigen woorden te herhalen (terugvraagmethode).
- Wees alert op de wijze waarop de zorgvrager keuzes maakt ten aanzien van zijn gezondheid. Grote geldzorgen bijvoorbeeld kunnen ertoe leiden dat gezondheid niet de hoogste prioriteit krijgt. Je kunt gebruikmaken van een gesprekshulp om die prioriteiten en gezondheidsproblemen op te sporen.
- Wanneer de cliënt de Nederlandse taal onvoldoende machtig is, schakel dan in overleg met de cliënt een tolk in. Of maak gebruik van digitale hulpmiddelen zoals vertaalapps die gezondheidsinformatie in diverse talen beschikbaar stelt. Kijk ook eens naar de communicatieadviezen ‘Zorg in eigen hand’.
- Geef bij cliënt die zeggen ‘zegt u het maar’, aan dat het beter is om samen te beslissen. Je kunt immers niet zonder overleg met de cliënt bepalen wat bij hem past of goed voor hem is.
- Maak adviezen voor de cliënt concreet en verwoord deze in eenvoudige taal. Houd uitleg kort en eenvoudig en check of hij alles begrepen heeft.
Aanbeveling: Werk samen met de doelgroep. Laat de doelgroep deelnemen aan een projectgroep en pas de communicatie en werkvormen aan aan hun mogelijkheden. Mensen met beperkte gezondheidsvaardigheden kunnen bijvoorbeeld ook toetsen of de organisatie en het communicatie- en informatiemateriaal toegankelijk is. Zie de tips bij patiëntenparticipatie in het hoofdstuk 'Instrumenten voor zelfmanagementondersteuning'.
Meer informatie is te vinden op de website gezondheidsvaardigheden.nl en in het document 'Beter omgaan met beperkte gezondheidsvaardigheden in de curatieve zorg: kennis, methoden en tools'.
De handreiking 'Aandacht voor zelfmanagement én gezondheidsvaardigheden' helpt gezondheidscentra en huisartsenpraktijken om mensen met beperkte gezondheidsvaardigheden te ondersteunen bij zelfmanagement. In de handreiking vind je tools, video's, verdiepende informatie en quotes van zorgverleners.