Wat heb jij mantelzorgers te bieden?

Als je aan de slag gaat met dit thema werk je aan de volgende doelen:

• Je onderzoekt en benoemt welke ondersteuningsbehoefte de mantelzorger heeft. 
• Je bespreekt met de mantelzorger en de cliënt dat het belangrijk is dat ze tijdig om hulp vragen als ze die nodig hebben.
• Je geeft voorlichting aan de cliënt en mantelzorger over welke ondersteuning jij als professional kan bieden.
• Je geeft passende ondersteuning aan de mantelzorger.
• Je bespreekt de verschillende mogelijkheden van ondersteuning in de omgeving. Daarbij maak je gebruik van de sociale kaart en het netwerk van de cliënt en mantelzorger.

Wat moet jij weten over het ondersteunen van mantelzorgers? Deze interactieve powerpointpresentatie zet de belangrijkste punten op een rij.

Bekijk de powerpointpresentatie: 'Wat heb jij mantelzorgers te bieden?' (zie downloads)

Wil je mantelzorgers goed kunnen ondersteunen, dan is het belangrijk dat jij als professional een aantal dingen weet en kan:

1. Je weet wat je zelf kunt doen om de mantelzorger te ondersteunen. 
2. Je weet waar je andere ondersteuning voor de mantelzorger kunt vinden. Je kent het netwerk en de sociale kaart van de mantelzorger en de cliënt. Je kunt de mantelzorger daarnaar verwijzen. Denk ook aan welzijnsorganisaties, vrijwilligersorganisaties of buurtinitiatieven.
3. Je kunt met de mantelzorger in gesprek gaan om erachter te komen waar hij behoefte aan heeft. 
4. Het is belangrijk dat je weet tegen welke drempels mantelzorgers kunnen aanlopen als ze ondersteuning vragen. Ook weet je wat jij kunt doen om die drempels te verlagen. 
5. Het is zinvol om te beseffen wat 'vraagverlegenheid' is: mantelzorgers durven niet zo gemakkelijk om hulp te vragen. Als je je dat realiseert, begrijp je mantelzorgers beter.

Hoe ondersteun jij mantelzorgers het beste? Hoe kom je erachter wat hun behoefte is? Enkele tips:

• Neem de mantelzorger even apart, want soms durft hij niet openlijk te vertellen over hoe hij zich voelt als de cliënt erbij is. Zeg tegen de cliënt dat je niet over hem gaat praten, maar over de mantelzorger.
• Pas in de gesprekken met mantelzorgers LSD toe: luisteren, samenvatten en doorvragen. Want mantelzorgers geven vaak niet snel aan dat ze zelf hulp nodig hebben. 
• Sta open voor (de mening van) de ander en geef alleen adviezen als de mantelzorger aangeeft daar behoefte aan te hebben. Laat OMA thuis (oordeel, mening, advies).
• Leg uit welke vormen van ondersteuning er mogelijk zijn en besluit dan gezamenlijk wat het beste is. Denk daarbij naast zorgondersteuning, ook aan ondersteuning op andere gebieden.
• Vertel dat mantelzorgers en cliënten altijd kunnen ‘proefdraaien’ met mantelzorgondersteuning, zoals dagopvang of de inzet van een vrijwilliger. Bevalt de ondersteuning niet, dan kunnen ze op zoek naar andere mogelijkheden.
• Kijk goed of de vervangende zorg (respijtzorg) past bij de cliënt. Het is voor de mantelzorger gemakkelijker om de zorg over te dragen, als de cliënt zich er prettig bij voelt.
• Maak duidelijk wat jij zelf aan ondersteuning kan bieden en wat niet.
• Bewaak je eigen grenzen en energie. Soms kan een situatie aangrijpend zijn, waardoor je misschien te veel wilt ondersteunen. Maak dit bespreekbaar met collega’s en je leidinggevende.

Wil je meer weten over het ondersteunen van mantelzorgers? Enkele lees- en kijktips:

• De infographic respijtzorg toont verschillende vormen van respijtzorg en geeft een overzicht van de relevante wetten en regelingen.
• Mezzo is een landelijke vereniging voor mensen die zorgen voor een naaste. De website van Mezzo geeft mantelzorgers allerlei handreikingen. 
• Op de websites van Wehelpen en Zorgvoorelkaar kun je hulp zoeken en aanbieden bij jou in de buurt.
• Regelhulp is een website van de overheid. Onder andere wordt duidelijk wat de gemeente doet voor mantelzorgers. 
• De dag door met dementie (Plaats, A. van der en Kits, D., 2016) is een praktisch boek voor familie, mantelzorgers en anderen die zorgen voor mensen met dementie.
• Ook de website Dementie.nl geeft relevante informatie aan onder andere professionals die met dementerenden werken. 
• Als je mensen bewuster wilt maken van mantelzorgondersteuning, kun je een event organiseren op de Landelijke Dag van de Mantelzorg. Houd de website van Mezzo in de gaten voor meer informatie over deze jaarlijkse landelijke dag.
• Deze en andere veelgebruikte instrumenten vind je in de toolkit ‘Mantelzorgondersteuning’: een helder en beknopt overzicht van de instrumenten die je in verschillende situaties kunt inzetten. De toolkit vind je onder downloads.
• Lees over informele zorg in het kennisdossier Informele Zorg op de website van Movisie.
• Veel over mantelzorg in de thuissituatie lees je in het dossier Mantelzorg op Zorg voor Beter. Informatie over samenwerking met mantelzorgers en familieleden in de verpleeg- en verzorgingshuizen vind je op dezelfde site in het dossier Familieparticipatie.
• Lees meer over buurtinitiatieven of buurthulp in dit artikel op de website van Movisie.
• Op de website alleszelf.nl vind je een overzicht van allerlei websites met ondersteuningsaanbod (deels betaald aanbod). Kijk ook op wehelpen.nl voor laagdrempelige inspiratie.
• De infographic balansmodel voor de mantelzorger geeft antwoord op de vraag welke ondersteuning in welke omstandigheden helpt om de mantelzorger in balans te houden.

Deze instrumenten helpen je verder in de praktijk:

• Het formulier 'In gesprek met de mantelzorger' helpt bij het gesprek met de mantelzorger en geeft inzicht in de impact van de zorg. Je vindt dit formulier onder downloads. De instructie bij het formulier helpt bij het bespreken van de mogelijkheden om overbelasting te voorkomen. Ook deze vind je onder downloads.
• De Welzijnsmeter Mantelzorgers Psychiatrie is een test die mantelzorgers helpt te bepalen welk type mantelzorger ze zijn. Het ene type loopt meer risico op overbelasting dan het andere. Ook is de behoefte aan ondersteuning per type verschillend.

Bij de opdrachten horen allerlei handige materialen. We hebben ze hier voor je op een rij gezet. In de opdrachten wordt er steeds naar verwezen. Je vindt de verschillende hand-outs onder downloads.

• Hand-out Cases
• Hand-out Jouw actiepunten
• Hand-out Wat ik meeneem