Decubitus
Laatst bijgewerkt op: 24-09-2024
Decubitus komt veel voor in de zorg. Het leidt tot veel ongemak en pijn bij cliënten en ook tot hoge kosten in de gezondheidszorg. Decubitus doet zich vooral voor bij oudere cliënten, wat verklaard kan worden uit factoren als verminderde mobiliteit, slechtere voedingstoestand en verminderde weefseltolerantie. Decubitus ontwikkelt zich als gevolg van de reactie op externe druk- en schuifkrachten.
Wat is decubitus?
Decubitus is een plaatselijke beschadiging van de huid en/of onderliggend weefsel.
Waar komt decubitus voor en wat veroorzaakt het?
Decubitus wordt veroorzaakt door drukkrachten en/of schuifkrachten. Vaak vlak bij een botuitsteeksel. Bijvoorbeeld het stuitje of de ellebogen. Dit kan ontstaan door de inwendige druk van het lichaamsgewicht. Maar ook door de druk van buitenaf van (medische) hulpmiddelen op de huid. Zoals een katheterslang. Of door schuifkrachten tussen de huid en de onderlaag.
De druk en/of schuifkrachten zorgen ervoor dat de bloedvaten worden afgeklemd. De afgeklemde bloedvaten kunnen dan geen zuurstof en voeding meer naar de huid en weefsels toebrengen. En ze kunnen afvalstoffen niet afvoeren. Dit zorgt uiteindelijk tot weefselbeschadiging en celdood.
Drukkrachten
Druk (ook wel ‘normaalkracht’ genoemd) is de kracht, loodrecht op de huid en onderliggende weefsels. De druk neemt toe met de diepte van het weefsel. Bij de opperhuid is deze het laagst. Bij onderhuids botweefsel het hoogst. Dit is één van de redenen waarom in diepe weefsels uitgebreide beschadigingen kunnen ontstaan, zonder dat je ziet dat de huid beschadigd is. Een korte periode met hoge druk kan net zoveel gevolgen hebben als een lange periode met lage druk.
Schuifkrachten
Een ‘schuifkracht’ is een kracht gelijk aan het huidoppervlak. Het lichaam en de onderlaag en/of hulpmiddel zitten dan aan elkaar vast. Ze glijden niet langs elkaar heen. Wrijving zorgt voor belasting van de huidstructuur waardoor beschadiging kan ontstaan. Oppervlakkige decubitus wordt veroorzaakt door schuifkrachten.
Combinatie van druk-en schuifkracht
Een ondersteunende ondergrond, zoals een rolstoelkussen of een matras, kan zowel druk- als schuifkrachten op het lichaam uitoefenen. De combinatie van schuifkracht en druk doet de kans op decubitus zeer sterk toenemen. Hogere drukkracht samen met schuifkracht veroorzaakt meestal diepere decubitus.
Welke cliëntgroepen hebben een verhoogd risico op decubitus?
De onderstaande cliëntgroepen hebben altijd een verhoogd risico op decubitus:
- Cliënten met een al aanwezige decubituswond
- Cliënten die niet mobiel zijn
- Cliënten op de intensive care (IC)
- Cliënten op de operatiekamer
- Cliënten met een dwarslaesie
- Cliënten in de terminale fase
Decubitus wordt nog wel eens door elkaar gehaald met letsel door incontinentie (IAD). Dit geldt vooral wanneer het letsel op de stuit zit. Als er huidletsel ontstaat door incontinentie, dan is dat gebied extra gevoelig voor het ontstaan van decubitus. Maar incontinentie zonder de combinatie met druk- en/of schuifkrachten veroorzaakt geen decubitus. Lees meer over huidletsels als IAD, smetten en skin tears.