Depressie

Wat zijn de kenmerken van een depressie?

• Een zeer sombere stemming
• Geen interesse of plezier meer in activiteiten
• Veel meer of minder eten dan voorheen
• Veel minder of meer slapen dan voorheen
• Onrustig gedrag of vertraging van gedrag
• Vermoeidheid of energieverlies
• Gevoelens van nutteloosheid
• Een buitensporig schuldgevoel

Wat zijn risicofactoren voor depressie bij ouderen?

De belangrijkste risicofactoren voor het ontstaan van een depressie op latere leeftijd zijn:

• Cognitieve stoornissen
• Gebrek aan of verlies van sociale contacten
• Lichamelijke ziekten
• Functionele beperkingen
• Een eerdere depressie
• Het vrouwelijke geslacht

Hoe ontstaat een depressie?

Er is niet één oorzaak voor depressie aan te wijzen. De oorzaak van het ontstaan van een depressie kan voor iedereen anders zijn. Biologische, sociale en psychologische factoren spelen een rol. Zoals bepaalde gebeurtenissen in het leven (overlijden van een dierbare, verlies van werk, huis enzovoort), genetische achtergrond, persoonlijkheidsproblematiek of lichamelijke klachten. Ook kunnen er neurologische oorzaken zijn, zoals de ziekte van Parkinson. Vaak spelen meerdere omstandigheden een rol. Het is meestal moeilijk om de psychologische oorzaak of aanleiding van een depressie op te sporen.

Wat zijn de gevolgen van een depressie?

Depressies kunnen zeer grote gevolgen hebben voor de persoon en hun omgeving. Naast het psychisch lijden en de beperkingen in het sociale leven van de cliënt, hebben depressies vaak grote gevolgen voor relaties. Partners kunnen overbelast worden of de relatie met de kinderen raakt mogelijk verstoord. De depressie kan ook leiden tot een toenemend isolement.

Maatschappelijk gezien kan er sprake zijn van ziekteverzuim, verlies van werk of (gedeeltelijke) arbeidsongeschiktheid met bijkomende financiële gevolgen. In het ergste geval kunnen mensen met een ernstige depressie zelfmoordpogingen doen of daadwerkelijk zelfmoord plegen. Depressie is de meest voorkomende reden van zelfmoord. Een depressieve cliënt heeft vaak te kampen met onbegrip of zelfs negatieve reacties uit zijn of haar omgeving, die de depressie soms ziet als 'aanstellerij' of 'zwakheid'. Wat uiteraard gevoelens van schaamte en falen versterkt. Niet alleen degene die een depressie heeft lijdt daaronder, maar ook de partner en kinderen.

Kun je herstellen van een depressie?

Depressie kan vanzelf herstellen. Dit gebeurt bij de helft van alle mensen met een depressie binnen drie maanden. Bij mensen bij wie een depressie langer duurt, herstelt het na gemiddeld 6 maanden. Dit kan komen door spontaan herstel of door behandeling.

Bij ongeveer de helft van alle mensen met een depressie komt de aandoening na verloop van tijd terug. Het risico op een volgende depressie is afhankelijk van het aantal eerdere perioden. De kans op een volgende depressie stijgt bij drie eerdere perioden tot zo'n 80%. Een depressie kan voor kortere of langere tijd terugkeren gedurende (vele) jaren of zelfs een leven lang. Het kan gaan om lichte tot ernstige depressies. De periodes van somberheid kunnen elkaar afwisselen met tijden waarin mensen minder of helemaal niet depressief zijn.

Chronische depressie

Er zijn ook mensen die voortdurend depressief zijn. Dit gebeurt bij ongeveer 15 tot 20% van de mensen en wordt 'chronische depressie' genoemd, wat wil zeggen dat de klachten langer dan twee jaar aanwezig zijn. Bij terugkerende depressies bestaat er steeds een kans dat de depressie uiteindelijk een chronische vorm aanneemt.

Video: Leven met de Zwarte Hond

Lees meer over depressie

• Hoe vaak komt depressie voor bij volwassenen en specifiek bij ouderen? Is er een verschil tussen mannen en vrouwen? Bekijk de cijfers van depressie bij ouderen.
• Bekijk onderbouwde aanpakken bij depressie op de Databank erkende interventies.

Bronnen

• Zorgstandaard Depressieve stoornissen (2018) op ggzstandaarden.nl
• GGZ-Standaard Ouderen met psychische aandoeningen (2019)
• Djernes, J.K. (2006). Prevalence and predictors of depression in populations of elderly: a review. Acta Psychiatrica Scandinavica, 113, 372-387.