Hoe help je mantelzorgers met een migratieachtergrond?

Menal Ahmad onderzocht de ervaringen en behoeften van mantelzorgers met een migratieachtergrond die zorgen voor een familielid met dementie. Woensdag 9 november verdedigde zij haar proefschrift aan de Universiteit voor Humanistiek, met als titel Dementia care in families with a migration background: Dealing with gendered and cultural obstacles to shared care.

Het delen van zorg binnen families

Mantelzorgen is vaak zwaar. Volgens schattingen zijn er in Nederland bijna een half miljoen mantelzorgers overbelast. Veel van die mantelzorgers hebben een migratieachtergrond. Uit eerder onderzoek bleek dat mantelzorgers met een migratieachtergrond minder gebruik maken van formele zorg en ondersteuning, en raken vaker overbelast. Dat kan verschillende oorzaken hebben. De toegang tot formele zorg en kennis over de ziekte kan lastiger zijn. Ook zijn de zorgtaken binnen families vaker ongelijk verdeeld. Door gendernormen komen er vaak meer zorgtaken terecht bij vrouwen die daardoor intensievere zorg moeten verlenen. 

Wat zijn belemmerende en bevorderende factoren voor het delen van zorg in families met een migratieachtergrond? Om hier meer zicht op te krijgen onderzocht Menal Ahmad de ervaringen en behoeften van mantelzorgers met een migratieachtergrond die zorgen voor een familielid met dementie. Ze sprak uitgebreid met mantelzorgers met een Turkse, Marokkaanse, Molukse, Chinese of Surinaamse achtergrond. Ook sprak ze uitgebreid met professionals die mantelzorgers ondersteunen. 

‘Cultuur’ biedt weinig houvast

Menal Ahmad keek naar families waarin het niet goed ging, maar ook juist naar families waarbij de zorgverdeling en toegang tot hulp wél goed ging. Uit haar onderzoek blijkt dat het vooral belangrijk is om te beseffen dat juist bij het organiseren van hulp en ondersteuning voor mantelzorgers ‘cultuur’ weinig houvast biedt. Het zorgen voor een naaste heeft allerlei ingewikkelde emotionele en ook morele kanten. Zorgen voor je naaste doe je vanuit liefde of een bepaald verantwoordelijkheidsgevoel, er spelen familierelaties doorheen, en mantelzorgers ontlenen vaak ook trots uit de rol die ze vervullen. 

Het is goed als een hulpverlener zich daarvan bewust is en probeert het héle verhaal van een cliënt te achterhalen. Als we alleen focussen op culturele verschillen, dan wordt een mantelzorger met een migratieachtergrond al snel ‘de onbegrijpelijke ander’ en mis je belangrijke informatie. De culturele achtergrond speelt een rol, maar er zijn nog zoveel meer factoren die een rol spelen. Zoals migratiegeschiedenis, de sociale klasse waarin iemand is opgegroeid, iemands positie binnen het gezin, de aan- of afwezigheid van sociale netwerken, en wat voor rol religie speelt in iemands leven. 

Meer achtergrondinformatie:

• ​Informatie voor professionals (Pharos)
• Programma Vitaal ouder worden (Pharos)

Het promotieonderzoek van Menal Ahmad was onderdeel van het project Taking care of caregivers dat tot stand is gekomen in samenwerking met Pharos, NOOM, en MantelzorgNL en werd gefinancierd door ZonMw.